ပအို၀္;လိတ္လဲုင္, ပအုိ၀္;ေငါ၀္းယာ; ပအို၀္;အကၡရာ; ပအို၀္;ေ၀ါဟာရေငါ၀္းၿဖံဳ;



[က]

က = "က" ဗ်ည္းယိုတၿဖံဳ;ေနာ၀္, "´က´ တြမ္; ´ဂ´" ယိုနီၿဖံဳ;အကုိ ကြပ္ပြိဳး ထြာ "က" အရီးတၿဖံဳ;တဲင္ ဟဲ့,ေဟာင္ေလြ,ဗာ; "ကရီး" ႏုဲင္းေနာ၀္,သြဴ။ ဗ်ည္း ၃၃ ၿဖံဳ;အကုိ ထြာ အရီးသြတ္, ဗ်ည္း။

က = ကအံ; ကအြ,၊ ကကြဥ္ ကက,၊ ကေလြ, ကသဲင္,၊ ကယူ; ကကဥ္,စာ,၊ ကခြဳမ္ ကမာ,။ ယီးနယ္ေလြ,ခ်ာ ေရ;မိုးေလြ,ခ်ာ ခြိဳင္းကားတဲင္ ကရဲုင္တသြိဳးဒါ; ကရိယာ;ဖံု;။ ဥပမာ; = ေခြကလြဳပ္, ေခြကမာဒါ;ေနာ၀္,။ နာ,ကယူ; နာ,ကကဥ္,စာ,ဒါ;ေနာ၀္,။

က = ကမာ,ဒါ:ထာ,တစြိဳးစြိဳး၊ ထူ;သံု, ယီးနယ္ေလြ,ခ်ာ ေရးမုိးေလြ,ခ်ာ ကမာ,ထြဴလဲဥ္းဒါ;ကိစၥတဗာ;ဗာ;ဖံု;။ ဥပမာ; = ေခြကတြိဳ;ဗာ;ဖိုဒံုကားကေအာ၀္;အကုိ အတေရ,သြတ္,ေနာ၀္, ဒံုေတာင္းတီ။ ေ၀င္, ေခြကလယ္;ဗာ;ဖုိေနာ၀္, ေအာ၀္;ဒ်ာ; ေ၀င္,ေတာင္းကီ,လြဳမ္,။ ေခြက၀ါးဒါ;ကာ,အဆြိဳင္,ေနာ၀္, မြိဳင္ေမြးစြဥ္;သနယ္သြ,။ နီမြိဳးကလြဴးဖြာ,လင္,ေခြအခိန္;ေနာ၀္, ေခြဖူးမူ;ေပ;တခဲုင္;ေအာ၀္;ေတာ၀္းဒြိဳန္း လုိ,ခမ္း။

က = ယီးနယ္ေလြ,အီ၊ ေရ;မုိးေလြ,အီ ကမဥ္အြဥ္;ေဒါ့,နယ္ဒါ; လုိ,၊ ပုဂၢိဳလ္;၊ ၀တၳဳ၊ နာမ္; တစြိဳးစြိဳး တမ်ိဳ,မ်ိဳု,။ ဥပမာ; = ပါ,ကေအာ၀္;ကြဥ္က,ဒါ; ခြမ္,လာ,ေျဖင္းကီလသူ,ေနာ၀္, လုိ,မ်ိဳ,မဲုင္,နဲသြ,။ ပါ,ကေအာ၀္;ရြစ္ဒါ;ေငါ၀္းသခ်င္,သူ,ေနာ၀္, အမဥ္, ခြန္ခမ္းၿခြိဳင္,။

ကတူ; = လုိ,နမ္းခႏၥာ;အေခါ၀္အေမာ့ကီသြတ္,၊ လုိ,ကတူ;။ ထီကထန္;စဒါ;အရပ္၊ ထီကတူ;။ ေျခာက္,ကစဒါ;အရပ္ ေမာ့ခုိ;သြတ္,၊ ေျခာက္,ကတူ;။ ကတူ;ခီးေနာ၀္, ေအာ၀္;ေသာ့,ကတူ;ကို။

ကလူ, = ဆြဥ္;ကေဒါ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ဆြဥ္;ကေအာ၀္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္;။

ကတူ;ခီး = ကတူ;ကုိ ကယူ; ကကဥ္,စာ,အီဒါ;ထာ,။ ပအုိ၀္းေဒ;သ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, ဟဲ့, "ေအာက္,ေအာ္,"

ကေတာင္ = မဲ့ငါေလာင္း အေမာ့ကီသြတ္,။ ကေအာ၀္;ဒါ; မဲ့ကူးဆ,ကီ အေခါ၀္။

ကတူ;ထုိမ္း = ကလူ,ကဆြာ,ဒါ;ပုဂၢိဳလ္;သီး ကေစာက္,စုဒါ;ကလူ, ကတူ;ေလာင္းအေမာ့ခ်ာဖဲ့,ေနာ၀္, ဟဲ့,ကတူ;ထုိမ္း။ ကလူ,ဆြာ, ကလူ,ဒြဳန္တဲ့င္ မဥ္;ေစာက္,စုဗူ;တဲ့ ထြာကတူ;ထိုမ္းတန္။ ကလူ,ကေဒြါင္;ဒါ;ပုဂၢိဳလ္;ေနာ၀္, ေစာက္,ကတူ;ထုိမ္းလ,ေတာ၀္း။ ပအုိ၀္;မူ;ကဥ္းအာအာေနာ၀္, ကတူ;ထိုမ္းေအာ၀္;။

ကတူ;ဆဲ့, = ၀တၳဳ ကဆဲ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ပအုိ၀္;မူ;ယုိ,ယာ;အၿခြိဳင္းအၿခိဳ,ကဆဲ့,ဒါင္;ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ကတူ;ဆဲ့,ခံ,၊ ကတူ;ဆဲ့,ရြဥ္။

ကတူ;၀ီး = ခြဥ္ ကေအာ၀္;ဒါ; ကတူ;ေလာင္း၊ ကတူးအထာ;၀ရပ္ကုိ။ ေဒ;သ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, "တ၀ီး" ။ လုိ,ယျဖာ,ျဖာ,ေနာ၀္, ကတူ;၀ီး ေအာ၀္;နီဗာ;။ ကတူ;၀ီးယုိ ကလူ,မဥ္;ဆြာ,ေနာ၀္, ထြားထီ;ေတာ၀္း။ (မန္းဟဲ့, "ေဗြ" / ပအုိ၀္;ဟဲ့, "ခြဥ္" ။ ခြဥ္ကေအာ၀္;ဒါ; ကတူ;ေလာင္းေနာ၀္, ပအုိ၀္;ဟဲ့, ကတူ;၀ီး ၊ တ၀ီး ။ မဥ္;ေအာ၀္; စူႏံုနာတဲ့ ဟဲ့, စူခြဥ္)

ကတူ;ေပါက္ = ပအို္၀္;ခုိ ကပတ္ဗဲဥ္ဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ ပအို၀္;ခုိကခူးဒါ;ေဖါက္၀ါ;။ ပအုိ၀္;ခုိအၿခိြဳင္းအၿခိဳ, ကခူးဒါ;ကတူ;ေလာင္း။ လုိ,ခုိကခူးဒါ;ေဖါက္၀ါ;ေနာ၀္, ဟဲ့,ကတူ;ေပါက္။ ပအုိ၀္;ခုိတျဖာ, မဥ္;ကြဥ္က, ပအုိ၀္;ခြမ္,လာ,ၿပဲ့,ၿပဲ့,စံု;စံု;ေနာ၀္, ကြဥ္ကြဥ္,ေျဖင္း၊ ဆဲင္,ေနာ၀္, အကိုဖဲ့,ေနာ၀္, က,ဆဲင္,ဗြာ အငြဥ္,ေကာ္လံသား အထန္;ဖဲ့,ေနာ၀္, ဆဲင္,ေျဖင္းပအုိ၀္;၊ ကတူ;ေလာင္းေနာ၀္, ခူးပါဗာ; ကတူ;ေပါက္။

ကတန္, = အေက်ာင္,၊ အခရာ;၊ ရာ;ဇ၀ါင္;၊ သမဲင္,။ ေဒ;သယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္,ဟဲ့, "အူ,တန္,"။ ယေထြာင္းေထြာင္းလဲ့ ဟဲ့, စာ;တန္,။ ဥပမာ; = နီဖာျဖားေနာ၀္, အြဥ္;ကဲုင္ဒ်ာ; အကတန္,။

ကေတ/ခေအ = ထာ,တထင္းေတာ၀္းအထြာလြဥ္တဲ့ အသမ္းထြာလြဥ္တဲင္ သ,ကုိ တေပၚ;ယြဳမ္းေတာ၀္းပံု;။ သ,ကုိ ထာ,ယြဳမ္းလြိဳ;လြိဳ; ယြဳမ္းေတာ၀္းလြိဳ;လြိဳ;အေခ;အေန;တြင္,တဲင္ ကေဒါ့,ထန္;လြဥ္ဒါ;ေငါ၀္း ။ ဥပမာ; = ကေတ နာ,ကေဒါ့,ေနာ၀္,ေမြးေတာ၀္းဒြိဳန္းမေတာ၀္ ပါယုိ။ ေဖၚ;နယ္အီ သ,ထာ,ေလာ;ကာ;ပံု;။ ဥပမာ; = ခေတ မဥ္;ေသေစာ၀္းေစာ၀္းေနာ၀္, ေခြတထုိးထဲင္းေတာ၀္း (ဆဲ)။

ကလာ, = ကလာ,လုိ,မ်ိဳ,၊ ေန႔ဖူကဆြာ, ကာ;ကစ်ဴဒါ;လုိ,မ်ိဳ,။ အိႏိၵယခမ္း၊ ဘဂၤလားေဒ့ခ်္ခမ္း၊ သီရိလကၤာ;ခမ္း၊ နီေပါး ကစဒါ;ခမ္းဖံု;ေနာ၀္, ဟဲ့ကလာ,ခမ္း။

ကလာ,ဗြာ = ခမ္းထီ ႏုိင္;ငံ; ကေအာ၀္;ဒါ;ကမၻာ;အေခါ၀္တြိဳ႕ , တြမ္း ကမၻာ;အေခါ၀္ထင္,ေဒ;သဖံု;အကုိ ကေအာ၀္;အံုဒါ;လုိ,မ်ိဳ,ဖံု;။ အဂၤလိပ္လုိ,မ်ိဳ,၊ ၾသသေရးလ်ားလုိ,မ်ိဳ,၊ ဂ်ာမနီလုိ,မ်ိဳ,၊ အေမ;ရိကန္;၊ ကေနဒါလုိ,မ်ိဳ,ကစဒါ; အနမ္းတန္ထုိ၊ ေန႔ဖူဆြာ,၊ အယာ;ဗြာ လုိ,မ်ိဳ,ဖံု;။

ကလာ,ေျဖင္း = လုိ,ေျဖင္း၊ လုိ,အယာ;ေျဖင္း၊ အဖရိကတိြဳက္ကုိ ကေအာ၀္;ဒါ;လုိမ်ိဳ,ဖံု;၊ နီဂရုိးလုိ,မ်ိဳ,၊

ကရီးခါ = ကထြဴညထုိ,လဲဥ္းအခိန္;ကာ;လ တဗာ;၊ ပြိဳင္းလဲင္;ခါ။ ဥပမာ; = ကရီးခါေနာ၀္, နီဒံုကုိယုိ လမ္းေအာ၀္; နီဗာ;လြဳမ္,။ ကရီးခါ တြမ္; ပြိဳင္းလဲင္;ခါ ေနာ၀္, ဗိြဳန္ပီ၀ါင္,။ ပိြဳင္းလဲင္; ပြိဳင္းရင္း၊ ကလဲဥ္းခို;ခ်ာ၊ ပိြဳင္းလဲင္;ခါ။

ကလဲဥ္း = ကထြဴထုိ,လဲဥ္း တခဲုင္းညေတာ၀္းဒြိဳန္းအခိန္;ကာ;လ တဗာ;။ ကထြဴထို,လဲဥ္း တေပါ;ညငါ;ေတာ၀္း ကာ;လ။ ဥပမာ; = နီဒံုကုိယုိ အေခ;အေန;သ်ဳတ္တေရင္ေနကသြ,၊ စဲ့,မန္း စႏိြဳ႕ဆြမ္,ေဘာ္ဒါ ေဗာ့,ကလဲဥ္းယုိလြဳမ္,၊ စေဗာ့,တလာ နီလာ ကလဲဥ္းယုိလြဳမ္,။

ကေထာင္, = ေျဖာင္း တြမ္;ဟုိ႔, တြမ္;အဆာ;ၿခံဳဖံု; ကေအာ၀္;ဆြိဳက္စပ္ဒါ;တဖူ,ေဘာင္;။ အဆာ; အဟာ;ရဖံု; ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ ကလင္,ေသာ့,အီဒါ; ကႏြိဳ႕ေသာ့,အီဒါ;ဟုိ႔,ကုိ တြမ္; သြဳန္;ကုိ။ အဆာ; အဟာ;ရ ကလင္,ေသာ့,အီဒါ;တဖူ,ေျခာင္။ ေအာ၀္;ကာ;ဆ,လ၊ ငြဥ္,အေခါ၀္ဆ,ငါဖဲ့,အရပ္။ ဥပမာ; = ၁) ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ အံ;စဲုင္ထြဴေတြာ့, ကေမ်ာ;အြဳန္ ဒါ;အဟာ;ရဖံု;ေနာ၀္, အႏြိဳ႕လင္,ေသာ့,ကေထာင္,ကုိထြဴေတြာ့, အထြတ္,လင္,ေသာ့,ဟုိ႔,ကုိ။ ၂) အံ;ဒဲဥ္လဲ့ အံ;ယြယြေနာ ပုိခုိ၊ မဥ္;အံ;မိြဳင္ငါ;လဲ့ မဲ့,ဒဲဥ္္ေအာ၀္;ခံေသာ့, လုိ,ကေထာင္,ကုိ။

ကဒက္, = ေအာ၀္;ေျဖာင္းကုိ တငါအဗာ;ကီ အထာ;၀ရပ္ကုိ။ ေအာ၀္းေျဖ,ဆ့,ကီဖဲ့,အရပ္။ ခါးလားကေထာင္,ကစဒါ;အရပ္ ဖဲ့,ကီဖဲ့,၊ တြမ္းေျဖ,မဥ္;ေထာင္းကီထင္;ေနာ၀္, အခြိဳင္းကဒက္,

ကတဲစ္,ၿခဲ႕ = ေငါ၀္းခြန္းအီထာ,၊ ေငါ၀္းထြမ္အီထာ,။ သ,ေရ,ေတာ၀္းကိစၥတစြိဳးစြိဳးတဲင္ ေဖၚ;ထန္;နယ္အီ သ,ကုိ သ,တေက်;နပ္ေတာ၀္းထာ,ခံ;စာ,မု,။ ဥပမာ; = ပါ,ကတဲစ္,ၿခဲ႕ယုိ အြဥ္;ေဒါ့,တစြိဳးလဲ့ မာ,ဒ်ာ;တမ်ိဳ,။ အဓိပၸါယ္;ဗြဳိန္ပီတြမ္; - ခြဥ္;ေဆ့,၊ မြ၊ သံု,လေတာ၀္း၊ ကတဲစ္,ၿခဲ႕။

ကေတာက္ = သြီ;မြဴးတမ်ိဳ,။ အလာ;တ၀ြန္,၊ အလာ;ေရာင္;ခ်ဳိ၊ အရသာ;ခါ;၊ ထြာအိုသဥ္ ဟန္;လာ;ထာ,မြဴးမ်ိဳ,တမ်ိဳ,။ ကေတာက္ေစာ့,ယုိ ေဖ;ကထြာဟန္;အုိေနာ၀္, ေက်ာ္အံ;ေနးတဲ့လ, ဒြိဳ;ထီသားေနးတဲ့လ, အံ;တသဥ္ေနးတဲ့လ,။ (မန္းဟဲ့, ေဂြးေတာက္)

ကလိင္;ကလဲ့ = လို,လိင္;လုိ,လဲဥ္၊ အံ;လဲဥ္၀ါင္,၊ ေဒါ့,လဲဥ္ထာ,၊ ေငါ၀္းယြဳမ္းခရာ;အဲဥ္ေထာ၀္း၊ ေဒါ့,လိင္;ေဒါ့,လဲဥ္ထာ,၊ ေငါ၀္းတေမြးမဥ္;ေတာ၀္း။ လုိ,သေဟြ;။ ေဖ;ေနးကလ,ေျခင္ ၀ါင္,တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ,တဲင္ လိင္;လဲဥ္ထာ,။ လုိ,လင္ဖံု;အက်ိဳ,ကဲုင္အီ။ ဥပမာ; = ၁) လုိ,ကေဒါ့,လိင္;ေဒါ့,လဲဥ္ဒါ;ထာ,ေနာ၀္, ၀ါင္,ဟဲ့, လုိ,ကလိင္;ကလဲ့၊ ထြာလုိ,သုိ; လုိ,ဖြီ၊ လို,ယြဳမ္းခရာ;ေဟာ၀္ေတာ၀္း။ ေငါ၀္းတေမြးမဲဥ္;ေတာ၀္း ေငါ၀္းလိင္;ေငါ၀္းလဲဥ္ေနာ၀္, ထြာ ေငါ၀္းကလိင္;ကလဲ့။ ၂) ပါ,အမဥ္,တကြ်ား ဒံုေမာ့ခုိ;သူ, ကလိင္းကလဲ့ထာ,ယံေမြး၊ လယ္;အံ;လဲဥ္၀ါင္,ရြဥ္ တဒံုလြဳမ္းလြဳမ္းေနးစြဥ္;ေမာ့သူ, ဖါနင္။

ကေရာက္, = ၀တၳဳကအြဥ္;ဟြဲအီဒါ;ဖုိး ပနား ေသ ကစဒါ;တိရိစၧာန္;ဖံု;ငြဥ္,ေလာင္း၊ ၀တၳဳမ်ိဳ,ယိုေနာ၀္, အကုိတအုိထြဴေတြာ့, အကိုဖဲ့,ေနာ၀္, အြဥ္;ဟြဲတလဲင္းခါ,တြမ္;အရာ;/အဒီ;ဖံု;တဲင္ မဥ္;တရြဴ,တသြိဳးလဲ့ အဒီ;/အရာ; တလူ;ခ်ာငါ အအုိငြါ အရြိဳ႕ဖဲ့,ဖံု;တဲင္ အေငါ၀္းသင္;။ ကေရာက္,ေနာ၀္, မာအီတြမ္;၀ါ; မဥ္;ေမြးေတာ၀္းလဲ့ မာအီတြမ္းေသင္;မ်ိဳ,။ ဥပမား = ၁) လဲုင္းလြဳပ္,ၿခံမာ,သားဖံု;ေနာ၀္, ေ၀ြ,သီးမဥ္;အြဥ္;စြ, အဖုိး ပနား ေသ ဖံု; တျခာကုိခါ ထြဳမ္;ဆြမ္,လြဥ္,ခ်ာေဖ;ေနးကယုိ,ေတြာ့, ေ၀ြ,သီး ဖုိး ပနား ငြဥ္,ေလာင္းေနာ၀္, အြဥ္;ဟြဲေနးကေရာက္,သြဴ။ ၂) ယုိ ေမာင္;ဖါ ... နာ,ပနား ကေရာက္,ေငါ၀္း အမာ,ကြဥ္;ေနာ၀္,သူ,ေနာ၀္, ကြဲဟြဳန္ဗြီ;ဗြီ;လြဥ္,လဲဥ္း၊ နာ,ပနားအလြိဳးလဲဥ္းညာ,နာ;လဲဥ္းေကြးသူ, ေလြ,ထြားလြဥ္,ခန္းလဲုင္း။

[က,]

က, = တြမ္;ဆဲင္, အြဥ္;ဆိုပ္,ေသာ့, အြဥ္;ပဒို႔,ဒါင္; အြဥ္;ဗဲုင္လူး နမ္းခႏၶာ;အေခါ၀္ကီေနာ၀္, ဟဲ့, “က,” ။ ဥပမာ; = “က,ဆဲင္,” ။ ရာ;သီ;ဥတု ခြ,စံုငါ;ႏဲုင္းယိုေနာ၀္, က,ဗဲင္းေသြာ့ ဆဲင္,ဒြဳန္ေနာပုိခုိ မဲ့,ေဆာ့ဒါ;ထာ,။ တြမ္;ကြဥ္,ဖံု; တြမ္;တ်ိဳ;ဖံု;တဲင္ အြဥ္;ဆိုပ္,ေသာ့, အြဥ္;ဒြါ;ေသာ့, ခါင္;နီပါင္ ဗ,ကီ ထင္;တြိဳ;ငါင္းေဒင္ေလာင္းေနာ၀္, ဟဲ့, “ကြဥ္” ။ ဥပမာ; = “ကြဥ္ကြဥ္,”။ မဥ္;ေဒါ့,ဗာ; ေယဘုယ်အေန;တဲ့ ကြဥ္က,ဆဲင္,ခြမ္,လာ,၊ [ထဲင္းတမ်ိဳ,] နီပအုိ၀္;လို,မ်ိဳ,ေနာ၀္, ၿခြိဳင္းကြဥ္က,လြဒ်ာ; ပအုိ၀္;ယုိ,ယာ;ဆဲင္,ခြမ္,လာ,ေျဖင္းကီလ။ “က,” ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္;ငြါယိုေနာ၀္, ထြာ “ကရိယာ;” ။ ကရိယာ; ကရုိ,ေနာ၀္, ေငါ၀္းငြါ ကေဖၚ;ထန္;နယ္ဒါ; နမ္းသ, ထာ,မာ,ရဲုင္,သြိဳးမု, ကားကေအာ၀္;။ ဥပမာ; = “အံ;” ၊ “ေလြ,” ၊ “ေဗင္;” ၊ “ယူ;” ၊ “ကဥ္,စာ,” ၊ “ထြား” ကစဒါ; ရဲုင္,တသြိဳးမု,ဖံု;၊ ထာ,မာ,ဖံု;။

[ကာ]

ကာ = မဥ္;ေလြ,ထာ,ခါ ယုက္ထင္;ကီ ခါင္;တပါင္ေတြာ့, အြဥ္;ခ်,လင္,ခ်ာ ခါင္းခဲ့,တပါင္ ဆ,ငါဖဲ့, မဥ္;ေမြးေတာ၀္းလဲ့ ဆ,ခ်ာဖဲ့,။ ဒဲင္ခါင္;တပါင္စီ;ေတြာ့, ကအြဥ္;ခ်,လင္,ခ်ာ ခါင္;ခဲ့,တပါင္ ဆ,ငါ/ဆ,ခ်ာဖဲ့, ကစဒါ; ရဲုင္,တသြိဳးမု,။ ေယြာ့ဒဲင္ခါင္;တပါင္စီ;ေတြာ့, အြဥ္;ခ်,လင္,ငါယင္း ဟံ;ေလာင္းတေထြာင္းေခၚ။ ဥပမာ; = ၁) တဖူ,ယုိတလီးေနာ၀္, အေဒြါင္;ေပ;လြဳမ္,၊ တြမ္;နာ,ခါင္;ကာစ,စ,ေနာ၀္, ကာေလြ,မဲဥ္;မဲဥ္;ေသြာ့ တနားရီ;ရပ္ငါလဲ့ တြိဳ;ေလြ,လဲဥ္းတဖူ,သြတ္,ကို။ ၂) ေယြာ့ဒဲင္ကာေလြ,သြိဳသြိဳ၀ါင္,။ ၃) မဥ္;ေလြ,ငါလဲ့ ကာငါ၊ မဥ္;ဆြတ္,ခ်ာလဲ့ ကာခ်ာ ။ “ကာ” ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ “ကရိယာ;” ရဲုင္,တသြိဳးမု,ထာ,မာ,။

[ကာ,]

ကာ, = ေငါ၀္းယုိေနာ၀္, ေအာ၀္း “Car” ကရုိ,ဒါ; အိဂၤလိပ္ေ၀ါဟာရကုိလြဥ္။ တြမ္;အနမ္းပြိဳင္ တြမ္;အၿခံဳ ေအာ၀္;ဒါင္;အရာ; (အပိန္) ေလာင္းေတြာ့, ထြိ႔ဳ,ငါင္; ႏြန္;တြမ္;စက္အာ;တဲင္ ေတာေလြ,သဲင္,အီ ကြဳန္;၊ တၿခိဳ,၊ လုိ,ဖံု;။ ကာ,ေပ; ကာ,တန္။ ကာ,ဒါင္;ကြဳန္; ကာ,ဒါင္;လုိ, ကာ,ေတာတၿခိဳ,။ ဥပမာ; = ခြန္ခမ္းကူေနာ၀္, ၀ါးတြမ္;ကာ,ေတြာ့, အထင္;ေျဖ,တၿခိဳ,အြိဳးေ၀င္,ေတာင္းကီ,။ “ကာ,” ကရို,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ “နာမ္;” ။ နာမ္; ကရုိ,ေနာ၀္, ထြာ အသက္ေအာ၀္; အသက္အဲဥ္ေထာ၀္း ၀တၳဳ တၿခိဳ, ပေစၥ,ဥစၥာ;ကားကေအာ၀္;ဖံု; အမဥ္,သြဴ။

[ကား]

ကား = အငုိ,တန္၊ အငုိ,အာ၊ တန္;ဖုိ,တန္၊ မဥ္;ေျဖ,ေနာ၀္, ေဖ;ဗာ;အာရြဥ္၊ အငုိ,လုိ႕အာ၊ အငုိ, တန္;ဖုိ, ထဲ့မဲဥ္;ကြိဳ႔,ဒ်ာ; တစြဲရပ္လဲ့ စာစြဥ္; တကြံ,(နီစြဲ)။ ဥပမာ; = ၁) နာ,ကာ,ယေယာက္ေပ;ယုိေနာ၀္, ထဲ့မဲဥ္;ကြိဳ႔,ဒ်ာ; အသိန္,တဆီလဲ့ နာ,ကြီစြဥ္; အသိန္,နီဆီေနာ၀္, ကားလြဥ္,ငါ;သနယ္ပါ,ယုိ အြဥ္;ေခ်ာ့,ယြမ္,ေဖ;ဗဲင္းမြိဳင္။ ၂) စူသြိဳ႔,ခံ,စဲစ္စဲစ္ေနာ၀္, ကားငါ;သြဴ။ " ၃) တၿခိဳ,ေဟာ၀္ တၿခိဳ,စဲစ္ေနာ၀္, အငုိ,တန္ အငို,ကားငါ;သြဴ။ ကား" ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္းငြါယုိေနာ၀္, ထြာ နာမ၀ိေသသန၊ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, မာထူ,အီနာမ္; မာ,ထူ,အီတၿခိဳ,၀တၳဳ မာ,ထူ,အီပေစၥ,ဥစၥာ;။ စူသြိဳ႔,ကား ကရုိ,ေနာ၀္, ထာ,ကားယုိ အမာ,ထူ,ေလြ,အီစူသြိဳ႔,ေနာ၀္,မ, စူသြိဳ႔,တဲ့ အထြာလြဥ္ စူသြိဳ႔,ကားေနာ၀္,သြဴ။

ကားကားနဲ႔, = မာ,ထြဴထုိ, ကိစၥတစြိဳးတမ်ိဳ, ေျဖ;သ်င္,ၿဖီ;စီ;ထုိ, ထာ,မာ,တဗာ;ဗာ;တဲင္ လြစ္လ,ထုိ,အီ ထာ,ေကာ့,မာ; ကင္,ထုိ,အီထာ,ေနာင္;တ။ ကေျဖ;သ်င္,ထြဴထုိ, ခြဳမ္မာ,ထြဴထုိ, ထာ,မာ,ကိစၥ အေရ,တစြိဳးစြိဳးတဲင္ ေဖၚ;နယ္ခ်ာ ကခံ;စာ,ဗာ;ဒါ;အက်ိဳ,တရာ,။ ေဖၚ;နယ္ခ်ာ ထာ,မာ,မဥ္;။ ဥပမာ; = ဟန္;ေနင္;ယုိ ရာ;သီ;ဥတုတဲ့ေဟာ၀္ေတာ၀္း၊ လြဳပ္ထာ,တဲ့ အဆင္;ေျပ;ေတာ၀္း၊ ဟူငုိ,လဲ့ကားေမြးထာ, ကားကားနဲ႔,ေခြေျဖ,အာေသခါဗြဴ ေနင္;ဟာ၊ မဥ္;ေမြးေတာ၀္းေနာ၀္, ယုိခါ ေခြအံ;မလဲဥ္းဒဲဥ္။

ကားကေအာ၀္; = လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္၊ စြဳမ္;ျဖာ, စြဳမ္;ဗာ; စြဳမ္;ၿဖံဳ;၊ စြဳမ္;ျဖာ,/ဗာ;၊ ကားကေအာ၀္;လုိ႔စါင္။ အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္း/အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္း တျဖာ,ျဖာ,/တဗာ;ဗာ;။ ဥပမာ; = ၁) နီဒံုကုိ လုိ,ေပ; လုိ,တန္ လုိ,မူ; လုိ,ခုိ ကားကေအာ၀္; ေဟာ္,ဒါ; တဲမ္းဒါ;လြ လိတ္ပအုိ၀္;စြဳမ္;ျဖာ,ျဖာ,။ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, ဒါ;ေတာ၀္းလိတ္သား အဲဥ္ေထာ၀္းတျဖာ,ျဖာ,။ ၂) ခုိဗါင္; မူ;နံ,ကားကေအာ၀္; ေယာင္,ေရ, လြိဳးဗန္ ေယာင္,ယံလြေမြး။ အဓိပၸါယ္;ေနာ၀္, လြိဳးတကဲုင္သား ေအာ၀္;ေတာ၀္းတျဖာ,ျဖာ,၊ ေယာင္,ေရ,လြ စြဳမ္;ျဖာ,ျဖာ,။

[ကား]

ကားမဲုင္ = ေငါ၀္းရီ ကြဳန္;တၿခိဳ,အငို,၊ ေငါ၀္းရီ ၀တၳဳ ပေစၥ,၊ တၿခိဳ,၊ ကြဳန္; တစြိဳးတမ်ိဳ, အတန္;ဖုိ,၊ ေငါ၀္းရီအငုိ,၊ ေငါ၀္းရီအဖို,/တန္;ဖုိ,၊ အငို,။ ေဒ;သ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, "ခြိဳင္းမဲုင္"။ ကားမဲုင္,၊ ခြိဳင္းမဲုင္,။ ကြဳန္း တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ, အဖုိ,တန္;တကားမဲုင္, အငို,ေအာ၀္;ႏဲုင္းမဲုင္, ေဖ;ကေသေနာ၀္, ရီဗာ; "ယုိေနာ၀္, ကားမဲုင္,၊ ေနာ၀္, ေနာ၀္,ခြိဳင္းမဲုင္," ကစဒါ;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;။ ဥပမာ; = ၁) နာ,ပနားထီးတန္ယုိ နာ,စာ ကားမဲုင္,ေဟာင္း ဖာနင္ျဖား။ ၂) နာ,ပနားထီးတန္ယုိ နာ,စာ ခြိဳင္းမဲုင္,ေဟာင္း ဖာနင္ျဖား။ ၃) နာ,စူသိြဳ႔,ခံ,ယုိ အငို,ထဲ့ ကားမဲုင္, (ခြိဳင္းမဲုင္,) ဗီ;ေဟာင္း မြိဳးျဖား။ ၄) နာ,ဖက္,ေခၚဒီ;ဗြာယုိ အယာ;ခဥ္;တစြဲ ကားမဲုင္,ေဟာင္း မြိဳးနင္။ ၅) နာ,ေျဖ,ဖုိးထီးတန္ယုိတဗာ;ေနာ၀္, နာ,ေဖ;ဗာ; ကားမဲုင္,ေဟာင္းသြ,။

ကားယို = ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ပမာ;ဏ၊ အြဥ္;နယ္ ေဖၚ;နယ္အဗာ;ေပါင္, ကေအာ၀္;ဒါ;နီစူကုိ၊ မဲ့ဆ,ငါ၊ ကေအာ၀္;ေဗာ့,ဒါ;နီနမ္းထ်, နမ္းေသာင္။ ေဖၚ;နယ္ အြဥ္;နယ္ နီကထီး ကေသထြဴလဲဥ္းဒါ;ပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,။ ရပ္ရာ;ေဒသ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, သံြဳ, "ခြိဳင္းယုိ"။ ကားယုိ၊ ခြိဳင္းယုိ။ ဥပမာ; = ပိုခုိ မြိဳးထ်,ယိုခါေနာ၀္, ရြဥ္ေအာ၀္;ကားယုိလြဳမ္,၊ ေယာ့ .. စဲုင္;ရီးငါ ကားယုိငါေနာ။ (ေတာင္,ေသ ။ ။ အတြင္,ေနာ၀္,ခါေနာ၀္, အမြိဳးစူကုိေနာ၀္, ရြဥ္ေအာ၀္;ေသာ့,၊ အပုိခုိတဲ့ ေအာ၀္းထီ;)

ကားေနာ၀္, = ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ပမာ;ဏ၊ အြဥ္;နယ္ ေဖၚ;နယ္အဗာ;ေပါင္, ကေအာ၀္;ညာ,ဒါ;တြမ္; နီနမ္း။ ေငါ၀္းေဖၚ;နယ္ ၀တၳဳ တၿခိဳ, လုိ, တိစၧာန္; ထာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,နီကေသထြဴလဲဥ္းပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,၊ ကြယ္;ေတြာ့, ကေဒါ့,နယ္ ကေဖၚ;နယ္ အခိန္;ကာ;လအတြင္, တၿခိဳ, ၀တၳဳ တေအာ၀္;ေတာ၀္းနီနမ္းထ်, တထီ;ေတာ၀္းတြမ္;မဲ့၊ တေအာ၀္;ေတာ၀္းနီနမ္းေသာင္ရင္,ထ်,၊ မဥ္;ေမြးေတာ၀္းတဲ့ ကထြဴထုိ,လဲဥ္း ကာ;လ တဗာ;ကုိ။ ေဖၚ;နယ္ အြဥ္;နယ္ ကေသထြဴလဲဥ္းဒါ;ပမာ;ဏ အဗာ;ေပါင္,။ ရပ္ရာ;ေဒ;သ ယေထြာင္းေထြာင္းေနာ၀္, သြံဳ, "ခြိဳင္းေနာ၀္,"။ ခြိဳင္းေနာ၀္,၊ ကားေနာ၀္,။ ဥပမာ; = နီလဲုင္းယာ; လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္ေနာ၀္, ေအာ၀္;ကားေနာ၀္,လြဳမ္,၊ ႏဲုင္းပုိခုိကထီးဒါ; မဟာနီ,အတိြဳင္,ေနာ၀္,သနယ္။ (ေတာင္,ေသ,။ ။ အတြင္,ေနာ၀္,ခါေနာ၀္, တမြိဳးပုိေနာ၀္, ေအာ၀္;ေတာ၀္းဒြဳမ္ လဲုင္းထ်,။ ေအာ၀္;ဒ်ာ;လဲုင္ေထြာင္း။ ေနာ၀္ထြဴတကာ;ေတာ၀္း ေဒါ့နယ္ခ်ာဒ်ာ; ကိစၥကထြဴထုိ, အခိန္;ကာ;လ တဗာ;ကုိ)

ကားတဲင္ = ကားကေအာ၀္း လုိ႔လုိ႔စါင္စါင္။ ေဒါ့,ရြမ္,လုိ႔ ကိစၥ အေက်ာင္,ခရာ; အျဖာ,/အဗာ;ေပါင္, ကားကေအာ၀္;။ အြဥ္;ကဲုင္ေတာ၀္းတစိ,စိ,၊ ေအာ၀္;ကဲုင္ေတာ၀္းတဗာ;ဗာ;၊ ခြိဳင္းကားတဲင္၊ ကားတဲင္။ လုိ႔စါင္ ကေဒါက္,ကဒဲက္,။ ေဒါ့,ရြမ္, ေဒါ့,ခ်ဳပ္လုိ႔ ကမာ, ကေလြ, ကအံ;ကအြ, ကေသကဒါ; ကေဒါ့, ကနာ; ကဟြိဳန္ ကစဒါ; နမ္းသ,ကရဲုင္,တသြိဳးဒါ;သမ် တြမ္း ၀တၳဳ တၿခိဳ,မ်ိဳ,ေပါင္, ကားကေအာ၀္းလုိ႔လုိ႔စါင္စါင္။ ဥပမာ; = ၁) ကားတဲင္ နာ,ကေသငါ,ဒါ; နာ,သြ,ေဟာ၀္ဖံု;ေနာ၀္, ေအာ၀္;ကားမဲုင္,ျဖာ,ေဟာင္း နာ,တြက္လုိ႔လုိ႔စံ,မြိဳင္။ ၂) ကားတဲင္ေခြကေသ ကားတဲင္ေခြကဒါ; ေခြအီ;ေဒါ့, ေခြအီ;ၿခဲဳင္းနယ္လုိ႔လို႔နာ,။ ၃) ကမၻာ;ဟံ;ေလာင္းယုိ ကားတဲင္ နာ,ကတြိဳ;ဗာ;ဖုိ ခမ္;/ႏုိင္;ငံ;ေပါင္,ေနာ၀္, ေဒါ့,နယ္ေခြမြိဳင္။ ၄) ကားတဲင္ေခြတၿခိဳ,ကေအာ၀္းသမ် ေခြအီ;ေဖ;လုိ႔ ေခြပုိခုိ ပုိမူ;ဖံု;။

ကားတၿခိဳ,၊ ကားကြဳန္; = ေျဖ,စာ,ကူ,ကား ကြဳန္;တၿခိဳ,အစြိဳးစြိဳး အမ်ိဳ,မ်ိဳ,။ ေျဖ,ကြဳန္;တၿခိဳ,တစြိဳးတမ်ိဳ,ထြဴေတြာ့, ေဖ;ကလ,အမဲစ္၊ ေဖ;ကလ,လြိဳထဲင္း အငို,ရင္,ေနာ၀္, စာခ်ာ,။ ေျဖ,တၿခိဳ,တေထြာင္းထြဴေတြာ့, ေလြ,စာခ်ာတေထြာင္းေခၚ။ စာထြဴေျဖ, ေျဖ,ထြဴစာ။ ေျဖ,ေႏြ;ဒီ;ေ၀င္,ပင္ေလာင္,ကုိေတြာ့, ေလြ,စာေတာေ၀င္,သီ;သဲင္;ကုိ။ မာ,ထာ,မာ,လြဴးနမ္း ကမ္းသက္။ ကားကြဳန္;၊ ကားတၿခိဳ,၊ ေျဖ,စာ ကူ,ကားကြဳန္;တၿခိဳ,၊ ကားဖုိး၊ ကားပနား၊ ကားဗြဴ၊ ကားဖက္ေခၚ။ (ကရိယား)

[ကာ;]

ကာ; = မဲ့ငါအေခါ၀္ဖဲ့,လသြဳတ္,အရပ္။ ေျဖာင္းဆ့,လဖဲ့,။ (နာမ္;)

ကာ; = ေအာ၀္;တဖဲ့,ေတြာ့, ဖ်တ္ေလြ,ခဲ့,တဖဲ့,။ ႏြိဳ႔ဖ်တ္ထမ္ေလြ, တဖဲ့,ေခၚ။ ေအာ၀္;ေျခာင္တဖဲ့,ေတြာ့, ေလြ,ထုိ,အြိဳးခဲ့,တဖဲ့,။ ေဖ;ကေဖ်ာ္ေလြ,ခဲ့,တဖဲ့,တဲင္ ေလြ,ဒါင္; ေလြ,ေသာ့,ထမ္ေနး ခါင္;လမ္းေဒ;သတဗာ;ကုိ။ ဥပမာ; = ၁) ကာ;ထီေျခာင္။ ၂) ေအာ၀္းထီေျခာင္ဆ့,ဖဲ့,တြိဳ႔,ေတြာ့, ကာ;ေလြ,ထီေျခာင္ဆ့,ကြဥ္;ဖဲ့,။ ၃) ကာ;တျခာတန္။ ၄) ကာ;ခမ္း ကာ;ထီ။ ၅) ကာ;ထီပင္;လယ္;သမုဒၵရာ;။ (ကရိယာ;)

ကာ; = ေဖ;ကယမ္းဗာ;မြဳန္းေတာ၀္းေနာ၀္, ကာ;ပုိန္းေလြ,ေနး။ ေဖ;ကယမ္းဗာ;မြဳန္းေတာ၀္း ထာ,စြိဳးတမ်ိဳ,ေနာ၀္, ဒဲင္ထုိ ဒဲင္စ,ခါင္;ကာေတြာ့, ယမ္းပိုန္းထုိ,။ ကာ;ေလြ,ဆ,ကီဖဲ့,။ ဥပမာ; = တြမ္;ယမ္းမြဳန္း ေႏြ;ဒီ;ကေအာ၀္;လုိထာ, တစန္,ေလာင္းသူ,ေနာ ပုိခုိ.. မဲ့့,ထြားကာ;ေလြ,ေဟာ၀္ေဟာ၀္ေနာ။ (ကရိယာ;)

ကာ;ဆြဥ္; = ဆြဥ္;ကေဒါ့,ထန္;ဒါ; ကာ;ေလာင္း။ ဥပမာ; = ၁) လုိ,ျဖားစခါ ကာ;ဆြဥ္;ဆြာ,။ ၂) ရေသ့,ျဖားေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ဆြာ,။ လုိ,မူ;ေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ေဒါ့,ထန္;ဆြာ,ေတာ၀္း၊ လုိ,ခုိယျဖာ,ျဖာ,ေနာ၀္, ကာ;ဆြဥ္;ေဒါ့,ထန္;ဆြာ,။

[ကိ]

ကိစၥ = မာ,ခရာ; ထာ,မာ,၊ အေက်ာင္,ခရာ;၊ ထာ,မာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,။ ဥပမာ; = ၁) သြ,လြဥ္ယုိကုိေနာ၀္, ကိစၥေအာ၀္;နဲ႕။ ၂) ကိစၥတစြိဳးစြိဳးမဥ္;ေအာ၀္;တဲ့ မဲ့,သြဳပ္လြဥ္ဖုန္း ေခြထ်,ေနာသြ,။

[ကီ]

ကီ = ေအာ၀္;ထုိကယ္,ထာ, တစြိဳးတမ်ိဳ,၊ ဆ,ကီဖဲ့,၊ အဖဲ့,ကီ၊ ေအာ၀္;ထာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,ဆ,ကီ၊ ထာ,ထိုေလာင္း။ ကီတြမ္;လ။ ဥပမာ; = ၁) လို,ေနာ၀္,ေဗင္;လမ္းကီ ဖုိးပနားဖံု;ေနာ၀္, ေဗင္;လမ္းလ။ ၂) မို႔,ေအ;ဆားဖုံ;ေနာ၀္, ေအာ၀္;ယိြဳင္; ေအာ၀္;၀ဲုင္းထာ, ေကာင္တန္လြယ္ေမာ္, ဆ,ကီ။ ၃) ေကာင္နာ အြိဳးကီသူ,ေနာ၀္, ပအုိ၀္;ခမ္းသားဖံုး တယ္;ေသ,ခါ, ေစ;တီ;ဗြာဖံု;ေအာ၀္;။ ေဗြ;ရဟန္,သံဃာ;ဖံု;ေနာ၀္, အံုဖဲ့,ကီ၊ တကာ;မူ; တကာ;ခုိ ဖံု;ေနာ၀္, အံုဖဲ့လ။ ေကာင္;ကင္;ေလာင္းကီသူ, မုိ႔,ေအ;ဖံု; ေအာ၀္;ေက်ာင္;၀ဲုင္းခ်ာငါ။

ကီ = အက်ိဳွ,တြမ္;အေက်ာင္,ကလြိဳဆန္ဒါ;လုိ႔၀ါင္, တစြိဳးစြိဳး တမ်ိဳ,မ်ိဳ,ခါ ထူ;သံု,ေလြ, "ကီ" ကရုိ,ဒါ; ေ၀ါဟာရယုိ ေနေန။ ဥပမာ; = ၁) ကြပ္တဖူ, တေဟာ၀္ေတာ၀္းတဲင္ ထြဳမ္းဗာ;ကီ ကာ,လဲ့ သ,တေပ်ာ္;လ,ေတာ၀္း။ ၂) ကြပ္ပညာ;တအဲဥ္ေထာ၀္းနမ္းေလာင္းတဲင္ ထြာဗာ;ကီလုိ,တဲ့ ထြာဗာ;ဒ်ာ; ၀ါင္,သြဥ္းသယ္;။ ၃) အံ;ဗာ;ကီ၀ါင္,ဒဲဥ္တတာ;လဲ့ ခံ;ဗာ;ဒ်ာ; ၀ါင္,ေငါ၀္းခြန္းအမ်ိဳ,မ်ိဳ,။ ၄) လမ္းထ်,လမ္းေသာင္ေနာ၀္, လုိ,ေပ;ေရာင္ေခ့, ေရာင္နာ,ငါ;ထာ,တဲင္ ေဗင္;ဗာ;ကီထာ,တဲ့ မဲ့တေဗင္;လ,ေတာ၀္း။ ၅) ထြာကီစြဥ္; ပအုိ၀္းလုိ,တန္တျဖာ,လဲ့ ပအုိ၀္;ခမ္းသားအတာ; မဥ္;တမာ,ေဖ;ေတာ၀္း တမုဲင္,မဲုင္,ေနာ၀္, ထြာပအုိ၀္;လုိ,တန္လဲ့ အခရာ;တမဲုင္,ေအာ၀္;။

[ကီး]

ကီးရစ္, = ထာ,သားအခါင္;ေအာ၀္း ၆ ပါင္မ်ိဳ,၊ အေဒ့,ဖား အေဒ့,တန္၊ အနမ္းတဗာ;လြဳမ္း တြမ္;အေဒ့,ေရာင္; သြမ္;ခ်ိဳ၊ ကဲုင္းအံုေအာ၀္; ကဲုင္းအံုခုိ;ဒါ;မီ,ျခာဖံု; ေသင္;မြဴးေလာင္းဖံု;၊ အံ;ေသင္;ေစာ့, ေသင္;လာ;ဖံု; မီ,ဆားဖံု;။

ကီးပဲုင္; = ထာ,သား အခါင္;ေအာ၀္; ၆ ပါင္မ်ိဳ,၊ အံုေအာ၀္; အံုခုိ;ဒ်ာ;ဟံ;ကုိ အဖူ,ကုိ၊ အေဒ့,ေအာ၀္းငါင္းေလာင္း၊ အံ;မီ,ဖံု; ထာ,ေစာ့, ထာ,လာ;ဖံု; ထာ,ရြီးဖံု;၊ ထာ,ေခ့,ခို;ေနာ၀္, ထန္;အံုအဖူ,ငြါတဲင္ ေျဖင္,ထာ, မာ,အေငါ၀္း။

ကီးပံုး = ထာ,သား အခါင္; ၆ ပါင္ အေဒ့,ေအာ၀္း ငါင္းေလာင္း။ အနမ္းပံု;စံ;ဗြဳန္ပီ ကီးပဲုင္;တဲ့ ေပ;ကယ္,ထဲင္းကီးပဲုင္;၊ အံုေအာ၀္; အံုခုိ;ဒ်ာ;ဟံ;ကုိဖံု;၊ ကီးပဲုင္;အေပ;စား ။

ကီးရန္, = ထာ,သားေပ; ကစုတ္,အြ,ဒါ;သြီ;မ်ိဳ,၊ ကဲုင္းေအာ၀္;ပယ္ ေအာ၀္;ကပ္,ဒါ; ဖုိး ပနား ေသ ထြီး ကစဒါ; တိရိစၧာန္;ဖံု; အဟုိ႔ေလာင္း ဆြဥ္;ျခာဖံု;၊ အိဂၤလိပ္ဘာ;သာ;ေနာ၀္, ဟဲ့,ရုိ, Tick ။

[ကီ;]

ကီ; = (ကရိယာ;) မာ,သင္;သန္အေငါ၀္း ၊ ကီ;အေငါ၀္း ၊ ထြီ; ေထာ့, ေသ ကီ;အေငါ၀္း ၊ လုိ,ကီ;အေငါ၀္း ကီ;ကီ;ကာ;ကာ;။

ကီ; = (နာမ္;) ခါင္;ေလင္းတူ;မာ,ကီ ငါင္းေဒင္မာ,လရပ္၊ ကီ;ေဗာင္။ ဥပမာ; - ပါ,ယုိတျဖာ, အလြိဳးရ အံုထြိဳင္;အံုလင္,အာထာ,ဗာ;နဲ အကီ;တန္ေမြးစြဥ္; ကေနာ ။

ကီ;ေလင္း = ခါင္;ေလင္းတူ;၊ ကီ;တြမ္; ခါင္;ေလာင္,ကသြဳပ္လုိ႔၀ါင္,ရပ္ ။

ကီ;ေလင္းတူ; = ဆြဳတ္,တူ;ကေအာ၀္;ဒါ;ကီ;တြမ္;ခါင္;ေလာင္,အခါ;လယ္;ကုိ ၊ ေဒ;သယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, ခါင္;ေလင္းတူ;၊ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္,ဟဲ့, ကီ;ေလင္းတူ;။

ကီ;ဆြဥ္; = ဆြဥ္;ကေဒါ့,ထန္;ဒါ;ကီ;ေလာင္း ၊ ဆြဥ္;ကေအာ၀္;ဒါ;ကီ;ေလာင္း၊ လုိ,ခုိကဥ္းအာအာေနာ၀္,ကီ;ဆြဥ္;ေအာ၀္;၊ လုိ,မူ;ကဥ္းအာအာေနာ၀္,ကီ;ဆြဥ္;အဲဥ္ေထာ၀္း ။

ကီ;ကယ္; = ထာ,လြိဳက္တန္၊ ထာ,ေရြ,တန္ ၊ တၿခိဳ,အမ်ိဳ,မဲုင္တရို,ေတာ၀္း အေဟာ၀္စားမ, အယံစားမ,မဥ္လ,၊ တၿခိဳ,ယံ အငို,တန္မ, ေနးထူ; ၊ အအံ;အအြ,မ်ိဳ,တဲ့ေနာ၀္, အြီ;မ, ယံမ,အံ;အြ, ။ ေဒ;သယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့ "ခရယ္;တန္" ။ ဥပမာ; - လို,ကီ;ကယ္; လုိ,ခရယ္;တန္ ေနာ၀္, ေဖ;တၿခိဳွ,အမ်ိဳ,မဲုင္တဲ့ တက်ိဳက္ႀကိြဳ႔,ေတာ၀္း ။

ကီ;ကုက္ = ထာ,သား အခါင္;ေအာ၀္;သူပါင္ အနမ္းတဗားလြဳမ္းအေရာင္;ေျဖင္း၊ ကဲုင္းအံုခုိ;ဒါ;ဖိုးပနား ခြဥ္;တန္ (ေအ;) ပြဳမ္းကုိဖံု;၊ အံ;ဒ်ာ;ဖိုးပနား ခြဥ္;တန္ (ေအ;)၊ အံုခုိ;ဒ်ားဟံ;ကုိ အဖူ,ကုိဖံု;၊ အလုန္,ဒါ;ဟံ; ပဥ္လုင္,လုင္,။ ကီ;ကုက္ယုိ အမ်ိဳ,ေပါင္,ေအာ၀္;အာတန္။ အနမ္းေပ;မ်ိဳ,ေအာ၀္; အနမ္းတန္မ်ိဳ,ေအာ၀္;။ ယမ်ိဳ,မ်ိဳ,ေနာ၀္, အံုခုိ;ဒ်ာ; ထာ,ေစာ့,ထာ,လာ;ေသင္ ဟံ;ေသင္ကုိဖံု;လဲ့ေအာ၀္;။ အိဂၤလိပ္ဘာ;သာ;ေနာ၀္, ဟဲ့, Dung Beetle ။

ကီ;ကုက္လုင္, = ကီ;ကုက္မြဴးကလုင္,ဒါ; အလုင္,ဖုံ;ပဥ္လုင္,လုင္,။ ကီ;ကုက္လုင္,ယုိ ေအာ၀္;လဲုင္မ်ိဳ, လဲုင္စား၊ အလုင္,ဒ်ာ;အဆာ;လဲ့ေအာ၀္;၊ အလုင္,ဒ်ာ;အေပ;လဲ့ေအာ၀္;။ ကလုင္,ဒါ;ေပ;ေနာ၀္, အမြဴးအြဥ္;ပလို႔ေယာ့ေသာ့,ဒ်ာ;အဖူ,ဟံ;ကုိ၊ အလုင္,တလုင္,ကုိေနာ၀္, အေပ;ေအာ၀္;တဗာ;။ ကီ;ကုက္လုင္,ယုိ အိဂၤလိပ္ဘာ;သာ;ေနာ၀္, ဟဲ့, Dung ball ။

ကု, = လြဳမ္,လာ,။ မာ,ေဟာ၀္ခ်ာ ။ ဥပမာ; - ကု,ေဟာ၀္ခ်ာ လုိ,ေဆာ့လုိ,ဆာ ။ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, ကု,၊ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, ကု,ယာ၊ ယရပ္ရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့,လြဳမ္,လာ, ကစဒါ; ဟဲ့ဒ်ာ;လဲုင္မ်ိဳ, ရုိ,ဒ်ာ;လဲုင္စြိဳး ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ကု, ကရုိ,ဒါ;ေ၀ါဟာရယိုေနာ၀္, ေအာ၀္;မန္းေငါ၀္းကုိလြဥ္။

ကူ = အေမာ့ ၊ အနား ၊ အေသာင္၊ အကူ ၊ အသြဳတ္,ကို၊ ေဒ;သအသြဳပ္ကုိ ၊ အစပ္ကို ၊ ကခြဲ ေမာ့, တန,ဒါ;လို႔၀ါင္,ရပ္။ ဥပမား - ေဒ;သ ဟံ;နယ္; တေထြာင္း တြမ္;တေထြာင္းကသြဳပ္ဒါ;လုိ႔၀ါင္,အရပ္ေနာ၀္, ဟဲ့, ခမ္းကူ ။ တခမ္းတြမ္;တခမ္း ကခြဲတန, ကေမာ့,ဒါ;လုိ႔၀ါင္,အရပ္ေနာ၀္,ဟဲ့, ခမ္းကူ။ သြိဳ႕,ရီ;အေမာ့အနားေနာ၀္, ဟဲ့, သြိဳ႔,ကူ၊ လဲုင္းယာ; ၿခံယာ;အေမာ့အနားေနာ၀္, ဟဲ့, လဲုင္းကူ ၿခံကူ။

ကူ, = ေအာ၀္;တေထြာင္းေတြာ့,ကူ,စပ္,ေလြ,ေတာေတာ တေထြာင္းေခၚ။ သြဳပ္စပ္,တငါငါ ။ သြဳပ္စပ္,ငါငါေလြ,။ ဗြိဳ႔,ေလြ,ေတာေတာ အလင္။ ေအာ၀္;တျဖာ,/တဗာ;ေလာင္းေတြာ့, ကူ,စပ္ေလြ,ထဲင္း အလင္တျဖာ,/တဗာ; ။ ဥပမာ; - ကကူ,စပ္,ထဲင္းထဲင္းဒါ; ေရာ;ဂါ;မ်ိဳ,ဖံု;ယုိ ေဖ;ကထုိ,မားထုိ, မဥ္;တလြဳမ္,လာ,မြိဳင္မြိဳင္ေတာ၀္းေနာ၀္, အကူ,တငါငါေလြ,ေတာေတာ အလင္ေကြး။

ကူ, = ေအာ၀္;တဗာ;ေတြာ့, ေဖ;ကထြာနီ သြံ လစ္,ဗာ;ေနာ၀္, ေထထန္; မာ,ထန္;ထဲင္းထဲင္း ။ ဥပမာ; = ကူ,ထန္;လိတ္၊ ကူ,လိတ္၊ ကူ,ဓာတ္ပြံဳ;၊ တဲမ္းကူ,လိတ္။

ကူ; = လို,ေဗင္;ဒါင္;အီတာ; ထာ,တြိဳးအခါင္;ေအာ၀္;လစ္,ပါင္စား၊ လုိ,ကေဗင္;ဒါင္;အီဒါ; ခါင္;လမ္းေဗင္;အခါင္;လစ္,ပါင္မ်ိဳ,။ ကရိယာ;တၿခိဳ,လုိ,ေဗင္;ဒါင္;အီတာ;။ ဥပမာ; - ေဗြ;ဆရာ;ေတာ္; ေအာ၀္;ကိန္,တလြာ,ထာ, ကူ;ေလာင္း ။

ကူ;လီ; = လုိ,ကခံ;ဗာ;၀ါင္,ထြဥ္;အံ;၊ သြဥ္;သယ္;မ်ိဳ,၊ လုိ,ကမာ,ေဖ;ဒါ;၀ါင္,ထာ,မာ,နီ,ေလြာ္နီ,နန္း။ ဥပမာ; - က်ိဳ,စာ,သြဥ္ကဲုင္းကဲုင္းလိတ္ေနာပုိခုိ ပုိမူ;ဖံု;၊ မဥ္;ဒါ;ေတာ၀္းလိတ္ ပညာ;မဥ္;ေဆ့,ေျခာေနာ၀္, မဥ္းတန္လြဥ္တနီသူ, မဲ့,ထြာဗာ; ၀ါင္,ကူ;လီ;။

ကူ;ကာ; = တိရိစၧာန္;တျခာ ၊ ယို႔ခြိဳ,ႏြယ္;တမ်ိဳ,၊ အေမးဆြာ,၊ အမဲ့တႏြာ;တ၀ြန္,၊ ကဲုင္းအံုခုိ;ဒါ;ေသင္;မြဳးေလာင္း၊ အံ;ဒ်ာ;ေသင္;ရာ;၀ါ;ရာ; ေသင္;ေစာ့,၀ါ;ေစာ့,ဖံု;၊

[ေက့,]

ေက့, = စြဥ္,ခြဥ္;တန္ထြဴ (ေအ;ထာ,ထြဴ) တြမ္;၀ါ;ေခါ၀္ ေသင္;ေခါ၀္ေတြာ့,ျခြစ္,စါင္ ဒြဳတ္,ေၾကာင္းထုိ, ခြဥ္;တန္ကေအာ၀္;ဗိြဳ႔,ကဲုင္ခါဒါ; ႏ်ာ;ေလာင္း။ စြဥ္,ခြဥ္;တန္ထြဴ (ေအ;ထာ,ထြဴ) တြမ္;ခြဥ္းကြိဳ႔, ေသင္;ေခါ၀္ ၀ါ;ေခါ၀္ဖံု; ကျခြစ္,ေၾကာင္း ဒြဳတ္,စါင္ထုိ,ဒါ; ခြဥ္;တန္ (ေအ;) ကေအာ၀္;ပယ္ ေအာ၀္;ဗြိဳ႔,ကဲုင္ခါ,ဒါ;ႏ်ာ;ေလာင္းေနာ၀္, ဟဲ့,ေက့,ႏ်ာ; ႏဲုင္းေနာ၀္,သြဴ။ ရပ္ရာ;ေဒ;သ ယေထြာင္းေထြာင္း ဗ,တြိဳ;ဟန္;နီ,ကာ;လ စြဥ္,ခြဥ္;တန္မဥ္;ထြဴ ကမာ,ဒါ;ေၾကာင္းစါင္ေရ,ေနာ၀္, ေအာ၀္;ထူ;သံု,ေနကဒ်ာ; ၀ါ;ကြိဳ႔,၀ါ;ေခါ၀္ ေသင္;ကြိဳ႔,ေသင္;ေခါ၀္ ၀ါ;သာဖံု;၊ တသံု,ေတာ၀္းတြမ္;ထီ တဒြဳတ္,ေၾကာင္းအီေတာ၀္းတြမ္;ေစးတေရ;အိန္;၊ အိဂၤလိပ္ဘာ;သာ;ေနာ၀္, ဟဲ့, Toilet paper ။

ေက့,ႏ်ာ; = စြဥ္,ခြဥ္;တန္ထြဴ (ေအ;ထာ,ထြဴ) တြမ္;ခြဥ္းကြိဳ႔, ၀ါ;ေခါ၀္ေတြာ့, ကျခြစ္,စါင္ ဒြဳတ္,ေၾကာင္းထုိ,ဒါ; ခြဥ္;တန္ ေအ;စ်, ကေအာ၀္;ပယ္ ကေအာ၀္;ဗိြဳ႔,ကဲုင္ခါ,ဒါ;ႏ်ာ;ငြါေလာင္း။ ဥပမာ; - ေအ;ထာ,မဥ္;ထြဴလဲ့ ေက့,ေၾကာင္းေၾကာင္းခ်ာႏ်ာ;ေနာ ပိုခို၊

[ေက]

ေက = အနမ္းတန္ ထာ,သားရြိဳင္, ကအံုေအာ၀္; အံုကြဴ; ေလြ,သဲင္,ခ်ာငါဒ်ာ;တျခာကိုမ်ိဳ,၊ အနမ္းေလာင္းေနာ၀္, ေျဖင္း တႏ်ာ;အြဴ; တသီး ႀကိဳ; ကစဒါ; အေရာင္;ဖံု; ေအာ၀္;ေရာ္,၀ါင္, ပဥ္ရဲဥ္;ရဲဥ္; ပဥ္ေယာင္,ေယာင္,တဲင္ အသက္မြန္အံုထြိဳင္;ေႏြာင္,ေရ,တာ; လယ္;ေလာ္ ဆြမ္,အံ;ဒ်ာ; အသက္သားတိရိစၧာန္;အလင္ယာ;။ သဘာ၀အလ အနမ္းအသ, ကက်မ္,ထမ္, ရြိဳင္,စြိဳင္,ဒါ;တိရိစၧာန္;မ်ိဳ,။ ေက ကရုိ,ဒါ; တိရိစၧာန္;ယုိ ေအာ၀္;ပါ၀ါင္;ေသာ့, ေညာ၀္;ခြိဳ,ႏြယ္;မ်ိဳ,ကုိ။ ထြာ ေညာ၀္;အတန္မ်ိဳ,။ အိဂၤလိပ္ဘာ;သာ;ေနာ၀္, ဟဲ့, tiger ။ ေမြးေတာ၀္းတဲ့ big cat ။

ေကေသင္; = ေက ကထင္;ဒါ;ေသင္;ေလာင္းမ်ိဳ,၊ ထင္;ေသင္;က်င္;၊ ကဲုင္းအံုေအာ၀္;ဒါ;ေသင္;မြဴးေလာင္း။ အနမ္းတဗာ;လြဳမ္းေလာင္း အေရာင္;ေျဖင္းေအာ၀္;ေလြ,ပဥ္ကြက္,ကြက္,။ အနမ္းဗာ;လြဳမ္းအဆြဥ္;ေရာင္;တလဲုင္,၊ ေကေသင္;ယုိ ထြာေကအနမ္းေပ;မ်ိဳ,၊ ေအာ၀္;ေသာ့,ေညာ၀္;ခြိဳ,ႏြယ္;မ်ိဳ,ကိုေနေန။

ေကဖဲုင္, = အငါင္းေဒင္ေပ;အဲဥ္; အခါင္;ကဆြာ,ဒါ; ေကအနမ္းေပ;စားတမ်ိဳ,၊ အလြင္းထာ,မြိဳင္ ကဲုင္;အံုေအာ၀္;ေလြ,သဲင္,ခ်ာငါဒါ; ထာ,ျပင္;ေလာင္း၊ လယ္;ေလာ္အံ;အြ,ဒ်ာ; အသက္သားတိရိစၧာန္;အလင္ယာ;။ အနမ္းတဗာ;လြဳမ္း အေရာင္;တလဲုင္,၊ အေရာင္;ေျဖင္;ေအာ၀္;ေလြ,ပဥ္ကြက္,ကြက္,။ ေကဖဲုင္,ယုိ ထြာေကအမ်ိဳ,ေပ;စား ေအာ၀္;ေသာ့, ေညာ၀္;ခြိဳ,ႏြယ္;ကိုေနေန။

ေကေျဖင္,ထာ, = ေကေျခာ၀္အေငါ၀္း၊ ေကမာ,အေငါ၀္း၊ ေကေျခာ၀္သင္;သန္အေငါ၀္း။

ေကကဲုင္ = ေကရြိဳင္, ေကရဲုင္း ေကတငမ္းေတာ၀္းလုိ,။ ေကကေဖ;ဒါ;လုိ,အသက္အႏၱရာယ္;။ ပိြဳင္းလဲင္;ပြိဳင္းရင္း ေသင္;၀ါ; တႏိြဳင္ တျခာ ကေအာ၀္;လြိဳင္;ကြိဳန္, ကေအာ၀္;ဒြိဳန္ေနကတြင္,ေနာ၀္, ေကဖံု; ထမ္ဖံု;လြိဳင္;အာတဲင္ ေကယဗာ;ဗာ;ေနာ၀္, ထာ,ငမ္းအဲဥ္ေထာ၀္း၊ ငမ္းေတာ၀္းလုိ,တဲင္ ထြဳမ္;လယ္;ေလာ္အံ;အဆာ;ေနာ၀္, ႏိြဳ႔အဲင္းစြဥ္;ဖုိးပနား ဒံုေဆာင္းကုိ၊ ေကေနာ၀္,စားေနာ၀္, ဟဲ့, ေကကဲုင္ ႏဲုင္းေနာ၀္,။

[ေက,]

ေက,ဇူ, = လုိ,တျဖာ,/တစြိဳးတခြိဳ,/တစြိဳ,/တႏြယ္;အေလာင္း အလင္တျဖာ,/တစြိဳ,/တႏြယ္; ကမာ,ေဖ;ဒါ; အက်ိဳ,တရာ,။ ဥပမာ; - နီပအို၀္;လိတ္လဲုင္, ကေအာ၀္;တဥ္;ေခြါင္ဗတြိဳ;ႏဲုင္းဟန္;နီ,ယုိ ကြပ္စြဥ္;နီပအုိ၀္;ရဟန္,သဃၤာ;သီး ေက,ဇူ,သနယ္။

ေက,ဇူ,တင္; = ေဖၚ;နယ္ သ,ကုိထာ,ဟြိဳန္ေဟာ၀္ ထာသ,ေရ,မု,၊ အြဥ္;နယ္ သ,ကို ထာ,အံ;ျဖာ;ထူ;ဂုဏ္;မု,။ ဥပမာ; - (၁) နီပအုိ၀္;လိတ္လဲုင္ ေအာ၀္;ထင္;သ်ာ,လြဥ္ႏဲုင္းဟန္သနီ, နီပအို၀္;မူ;ခုိ ျဖားဆားဖံု; ကဒါ;လြလိတ္ပအို၀္; ႏဲုင္းဟန္;သနီ,ယုိေနာ၀္, ကြပ္စြဥ္;နီပအုိ၀္;ရဟန္,သဃၤာ;စြဳိ,သီး က်ိဳ,စာ, သြဥ္သင္ ေျဖ႔,လီေဖ;ေနာ၀္,မ, ေက,ဇူ,တင္;ငါ; နီပအုိ၀္;ရဟန္,သဃၤာ;စြိဳ,သြဴ။ ဥပမာ; - (၂) ကြပ္စြဥ္;ေ၀ြ,သီးကူ;ညီ;ေထာက္ထံ,လြဥ္,မ, ေခြသြဥ္းထင္;ေႏြာင္,ဗာ;တကၠသုိလ္;ေက်ာင္,ႏဲုင္းသနီ,ယုိတဲင္ ေက,ဇူ,တင္;ငါ;မြိဳးဖာနီျဖာ,သြဴ။

[ေကး]

တေကး = သ,ထာ,နာ;လုိ;ေတာ၀္း၀ါင္,အလင္။ ပုဂၢိဳလ္;အလင္တျဖာ,ျဖာ, ထာ,ေအာင္;မ်င္; ကထင္;ထုိ ကေျခြျခားလြိဳင္;ကြဳန္,ဒါ;အေလာင္းယုိ သ,ကုိနာ;လုိ;ေတာ၀္း၊ သ,မဥ္ထီ;မဥ္ထြားေတာ၀္း၊ မဥ္လ,ေတာ၀္း ကစဒါ; သ,ဓာတ္မ်ိဳ,ဖံု;။ ပုဂၢိဳလ္;အလင္တျဖာ,ျဖာ,အေလာင္း ကေအာ၀္;ဒါ;၊ ကပဲင္;ဆဲင္;ဒါ;၊ ကမာ,ဒါ; ကစဒါ; တၿခိဳ,၊ ထာ,မာ,၊ ရဲုင္,တသြိဳးမု,ဖံု;အေလာင္း သ,ထာ,မဥ္လ,ႏဲုင္းႏဲုင္း၊ မဥ္ပဲင္;ဆဲင္;ႏဲုင္းႏဲုင္း၊ မဥ္ခြဳမ္မာ, ရဲုင္,တသြိဳးႏဲုင္းႏဲုင္း။ ဥပမား = ယုိသြ, သ,တေကးလြဥ္,ပဲုင္;ေမြာ့ ပါ,တၿခိဳ,ဥစၥာ;ရြဥ္ခံ,ဖံု;သူ,၊ နီက်ိဳ,စာ, ခြဳမ္မာ,ယံယံႏဲုင္းႏဲုင္းလဲ့ မဲ့,ေျခြျခာ;လြဥ္ဒ်ာ;ေနေန မေတာ၀္။

[ေက;]

ေက; = ပုဂၢိဳလ္;အလင္တျဖာ,ျဖာ,အေလာင္း ကလုိ;ေဖ;ခ်ာ ကလို;စပ္ခ်ာ ကလုိ;ေျဖာ္ခ်ာ ကလို;တဲဥ္,ခ်ာ ကလုိ;မာ,ေဖ;ခ်ာဒါ; တၿခိဳ, ရြဥ္ခံ, ဥစၥာ; ထာ,မာ, ကစဒါ; နီးဖံု; ခန္ဖံု; ေျဖာ္ခ်ာေဗြ စပ္ခ်ာလြဳမ္း တဥ္,ခ်ာလုိ႔ ကစဒါ;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;။ ေဖ;ခ်ာ စပ္ခ်ာ တဲဥ္,ခ်ာ ေျဖာ္ခ်ာထဲင္းခရာ;လုိ;ဒြဳမ္။ ေဗြခ်ာ။ ေက;ခ်ာ။ တတြာခ်ာ။ ဗိုန္ပီခ်ာအလီ,။ စြဳမ္;စီ;ခ်ာ။ ဥပမာ; = ၁) ယုိသြ, ေခြကထူ;လဒါ; နာ,ရြဥ္ လာကရီးေနာ၀္, ေခြေဖခ်ာ ေက;လဲဥ္းေကြးေနာ။ ၂) ယုိေမာင္;ဖာ ခြန္ပ်ာ,သီးကလို;ေဖ;ခ်ာဒါ; နီေဗဟံ;နီလင္ေနာ၀္, အေျဖာ္ ေက;ခ်ာလဲဥ္းမဟာနီ,။

ေက; = ေသစဲင္း၊ ဒါ;စဲင္း၊ လဲပ္လဲ့ဒါ;လ်င္;ေမြး။ ေသနာ;စဲင္း ေတာင္,စဲင္းေမြး။ ဒါ;ေမြး ေသေမြး။ ဥပမာ; = နီပုိမူ;ေပ; နင္;စံုစီ;ေနာ၀္, ဥာဏ္;ေဟာ၀္ေမြး၊ ဆရာ;ကသြဥ္နယ္ ပ်,နယ္ဒါ; လိတ္သြဥ္ခန္,တာ;ဖံု;ေနာ၀္, ဒါ; ေက; လုိ႔လြဥ္,စြဥ္;ဒ်ာ; တလဲင္;ခ်င္,။

ေက;ညိဳ; = ရို;ေသ;၊ ယြဳမ္းအံ;ကုိ,ကြယ္;၊ ရုိ;ေသ;ကေႏၱာ့,။ ယြဳမ္းအံ;ခံ;ေနာမ္,။ ေခ်ာ့,ဖြိဳ;မာ;နေတြာ့,တြမ္;သြဳန္;သ,စင္စင္ဗြာဗြာတဲင္ ရို;ေသ;ခံ;ေနာမ္,။

[ကဲ့,]

ကဲ့, = တြမ္;န, တြမ္;စန္ တြမ္;ကိရိယာ;တၿခိဳ,အနာတေကာင္;ေကာင္;မ်ိဳ, တြမ္;အသုိထင္ထင္မ်ိဳ,ေတြာ့, သြိဳ႕,ထဲ့ မာ,ထဲ့ထုိ, နီကြိဳ႕, ေမြးေတာ၀္းလဲ့ ပဥ္ကြိဳ႕,ကြိဳ႕,။ "ကဲ့," ကရုိ,ဒါ; ေငါ၀္းၿဖံဳ;ယုိ အဓိပၸါယ္;လ, မာ,ထဲ့ သြိဳ႕,ထဲ့ ထုိ,နီကြိဳ႕, ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ကြယ္;ေတြာ့, မာ,ထဲ့ သြိဳ႕,ထဲ့ ဗက္,ထဲ့ထုိ, တၿခိဳ,၀တၱဳစြဳမ္;မ်ိဳ,မ်ိဳ,ေနာ၀္, ထူ;သံြဳ,ေလြ,အီ "ကဲ့," ကရုိ,ဒါ;ေငါ၀္းၿဖံဳ;ယုိ တလ,ေတာ၀္းေနေနသြဴ။ ကဥ္းအာအာေနာ၀္,ထူ;သြံဳ,ေလြ,အီဒ်ာ; တြမ္;န, တြမ္;စန္ ေမြးေတာ၀္းလဲ့ တြမ္;ထာ,အနာတေကာင္; အသုိထင္ထင္ေတြာ့, မာ,ထဲ့ သြိဳ႕,တပြတ္,ထုိ, တၿဖြီ,ဖံု; ကိရိယာ;၀တၳဳၿဖီၿဖီ ေပ;ေပ;မ်ိဳ,ဖံု;လြဳမ္,။ တြမ္;စန္ေတြာ့, အြဥ္;၀ြိဳ႕ထြဴ ထြိဳ႕,ငါင္; သြိဳ႕,ထဲ့ ရဲ႕တပြတ္,ေတြာ့, မဥ္;ထဲ့ထုိ,ထြဴတလဲင္;ခ်င္;လဲ့ ဟဲ့, ကဲ့,ထဲ့ နီကြိဳ႕, ႏဲုင္းေနာ၀္,သြဴ။ တၿခိဳ,၀တၳဳတန္တန္မ်ိဳ,ယုိ တြမ္;အာ;ရဲင္,တဲင္ မဥ္းဗက္,ဗာ; နီသြံလစ္,လဲင္;မ, မဥ္;ထဲ့ထုိ, နီကြိဳ႕,ေနာ၀္, တဟဲ့,ေတာ၀္း ကဲ့,ထဲ့ သြဴ။ ဥပမာ; = တေခါ့,ရာ;ေအာ၀္;တလဲင္;လင္,အပါင္ေလာင္း ပဥ္ဖူ;ဖူ;သူ, တြမ္;စန္ (ကိရိယာ;၀တၳဳ အနာတေကာင္;၊ ရဲ႕အီဗြဴ) ေတြာ့, အံုေအာ၀္;ဟံ;ေလာင္း မဥ္;အြဥ္;၀ြိဳ႕ထင္;အေမာင္, အပါင္တဲင္ မဥ္းငါင္;ထဲ့လင္,ေနာ၀္, ဟဲ့, ကဲ့, လင္, ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ထဲင္းယင္းတမ်ိဳ,ေနာ၀္, ငလာ; (ထထီ;လာ;) ယုိ ေအာ၀္;ထုိအမြဴးေလာင္းတဲင္ တြမ္;န,ေလ်ာ္,သုိထင္ထင္ တြမ္;စန္သုိက်မ္,က်မ္,တဲင္ အြဥ္;၀ြိဳ႕အလာ;ထ်,ေတြာ့, မဥ္;သြိဳ႕,ထဲ့ ကဲ့,ထဲ့လင္,ေနာ၀္, ဟဲ့, ကဲ့,ထဲ့ ႏဲုင္းေနာ၀္,ေနေန။

ကဲ့,ထဲ့ = တြမ္;န,သုိ တြမ္;စန္သုိ ေမြးေတာ၀္းလဲ့ တြမ္;ကိရိယာ;၀တၳဳအသုိထင္မ်ိဳ,တဲင္ သိြဳ႕,ထဲ့၊ မာ,ထဲ့။ သြိဳ႕,တပြတ္,၊ မာ,တပြတ္,ထုိ, နီကြိဳ႕, နီေခါ၀္။ (သြံဳ,ပြံဳ; သြံဳ,နယ္,ေနာ၀္, ဗြိဳန္ပီ ကသ်င္,နယ္ဒါ;ကီေနာ၀္,တြိဳင္,) ဥပမာ; = ယုိ ေမာင္;ဖာ .. သြီ;မြဴးကေအာ၀္;ေဒါ့,ပတ္ဒါင္;လူးဒါ; နီၿခံေဖြါင္ငြါေလာင္းသြဴေနာ၀္, မဥ္;ႏြိဳ႕ထန္; ေလြ,သဲင္,ထာ,လဲ့ ေအာ၀္;ခြိဳင္း ေအာ၀္;စာ;လုိ,ကတူ;က နာ,အခိန္;မဥ္;တန္,လဲ့ လင္,ကဲ့,ထဲ့ထုိ,ခန္းေနာ၀္,မြိဳင္။

ကဲ့,ရဲ႕, = သဲ့ေသာမ္,၊ ေဒါ့,ကဲဥ္းရုိ,ဆာ၊ ေဒါ့,ေႏြာင္,ရုိ,ေႏြာင္,။ ကဲ့,ရဲ႕,သဲ့,ေသာမ္,။ တြမ္;သ,ေစတနာ;အႏုတ္လကၡဏာ; တြမ္;အင္းမုိးခ်က္အကဲုင္ဖဲ့,တဲင္ ေဒါ့,ဆာရို,ဆာ ေဒါ့,ကဲဥ္းရုိ,ကဲဥ္းပုဂၢိဳလ္;အလင္။ အေခ;ခံ;တြမ္;သ,ေစ;တနာ;ကဲုင္မ်ိဳ,တဲင္ ပုဂၢိဳလ္;အလင္တျဖာ,ျဖာ, သ,ကုိယံကခံ;စာ,ဗာ; သ,ေဖ;ကကဲုင္အီ သ,ယံကေပ;အီေနာ၀္, ေဒါ့,ရို,ေ၀ြ;ဖန္;။ ပုဂၢိဳလ္;အလင္ လုိ,အလင္တျဖာ,ျဖာ, ခ်ိဳ႕,ယြင္, အာ;ေပ;ခ်က္ဖံု; အမာ;အတရြိဳ႕,ဖံု;ယုိ ေဖ;ကထြာလြဥ္ အာ;တလာခ်က္ ေဖ;ကစြဥ္;စြိဳ႕,ေမြးမဲဥ္;လြဥ္အတြက္ တြမ္;သ,ေစ;တနာ;ဗြာဗြာစါင္စါင္ေတြာ့, ယီးနယ္ ေ၀ြ;ဖန္; ဖ်င္မဲဥ္;ေဖ;ေမြးေတာ၀္း၊ ၀ါင္,အာ;ေပ;ခ်က္ အမာ;တရြိဳ႕, ခ်ဳိ႕,ယြင္,မု,အေလာင္းယို ထူ;အခြင္,အေရ,တဲင္ ေဒါ့,ဆာ ရုိ,ဆာ ေဒါ့,ကဲဥ္;ရုိ,ကဲဥ္း ေဒါ့,ေႏြာင္,ရုိ,ေႏြာင္,အီ၀ါင္, ကစဒါ;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;ေနာ၀္, ဟဲ့, ကဲ့,ရဲ႕, ႏဲုင္းေနာ၀္,သြဴ။ ေ၀ါဟာရယုိေနာ၀္, မန္းေငါ၀္းဟဲ့, "ကဲ့ရဲ႕" ေနာ၀္,သြဴ။

ကယ္ (တကယ္) = ေျဖင္း ဗြာ တသီး တႏ်ာ; ကစဒါ;အေရာင္;စြဳမ္;ဖံု; ေအာ၀္;ၾကဴးညီ,ေရာ္,ရယ္,လို႔၀ါင္,။ တက်ား၊ တကယ္။ အေရာင္;တကယ္။ ထဲင္းတမ်ိဳ,ေနာ၀္, "တကယ္" ကရုိ,ဒါ; ေ၀ါဟာရယုိ ထူ;သြံဳ,ေလြ,အီ ထာ,ေျခာင္,ထာ,ရြယ္, ကံေျခာင္,ကံေျခာင္,ကံရြယ္,တကြက္,တကိက္, တက်ားတကီး ဖံု;ေနေနသြဴ။ ေစးလာ;ဗြာေလာင္း တြမ္;ကံနာ မဥ္;ကဲစ္,တဗြိဳးတဗား မဥ္;ကဲစ္,ေဗာ့,လဲ့,ေဗာ့,လ,လဲ့ ဟဲ့, မာ,တကယ္ ကဲစ္,တကယ္ ႏဲုင္းေနာ၀္,ေနေနသြဴ။ ဥပမာ; = ပိုမူ;ထြားလိတ္ ေဟာ္,လိတ္မဥ္;ထြဴလဲ့ အြဥ္;သိမ္,ေဟာ၀္ခ်ာလိတ္အုပ္ဖံု;ေနာ၊ မဲ့,ဖူးေပ;ကဲစ္,တကယ္ တဗြိဳးတဗားဒါင္;သနယ္။ ထဲင္းတမ်ိဳ,ေနာ၀္, ထာ,တမ်ိဳ,မ်ိဳ, ထာ,တစြိဳးစြိဳးမဲ့ငါဖါင္;ေလာင္း မဥ္;ကြက္, မဥ္;တဲမ္းကဲစ္,ဒါင္; မဥ္;ထြိဳ႕,ဒါင္; အရြယ္,ပဥ္ရြယ္,ရြယ္, ပဥ္ကြက္,ကြက္,လဲ့ ဟဲ့, တကယ္ ေနေန။ ဥပမာ; = နီဖာျဖားယုိ အကီ;ေလာင္းသူ, အဆဲ့,တသီ;သံ,ေနာ၀္, အကီ;တလီးလြဳမ္း လဲင္,တကယ္ထမ္ထိမ္ေနးစြဥ္;။

ကယ္, = လုိ, တိရိစၦာန္; ကိရိယာ; တၿခိဳ, ၀တၳဳ ကစဒါ; တစြိဳးတြမ္;တစြိဳး တဗာ;တြမ္;တဗာ; ပမာ;ဏ အေပ;အတန္ အေဒြါင္;အဆြာ, အေဆ့,အအာ အထြဴ;အဖြီဖံု; အကြာ;လုိ႔၀ါင္, တတြာေတာ၀္းလုိ႔၀ါင္, ဗုိန္ပီေတာ၀္းလုိ႔၀ါင္,အေက်ာင္, ကတဲက္ခဲဥ္;အီဒါ; ေငါ၀္းေ၀ါဟာရ။ တစြိဳးတြမ္;တစြိဳးမဥ္;တဲက္ခဲဥ္;ထြဴလုိ႔၀ါင္,ခါ အြဥ္;နယ္အီပြိဳင္းကြာ;မု,။ ေပ;ကယ္,တန္ကယ္,။ ထုိကယ္,ဖြိဳ;ကယ္,။ ေဆ့,ကယ္,အာကယ္,။ ထြဴ;ကယ္,ဖြီကယ္, ေျဖင္းကယ္,ဗြာကယ္, ကစဒါ;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;။ ဥပမာ; = ၁) နီဒံုေနာ၀္, တန္ကယ္,ဒ်ာ; သီဒံု။ ၂) သင္;ေဖၚ,ကြင္;ေနာ၀္, မြိဳင္ကယ္,ထဲင္း သင္;ေဖၚ,ထီ။ ၃) နီဖာနမ္းေနာ၀္, ထိုကယ္,ထဲင္းဒ်ာ;နီမြိဳး။

ကယ္, = ညာ,လြိဳ ညာ,လဲဥ္း။ ပိုန္းလြိဳပုိန္းလဲဥ္း။ ေႏြာင္,။(ကဥ္းအာအာေနာ၀္, ကဲုင္;ထူ;သံြဳ,အီ ခြိဳ,ပအို၀္းယုိ,ယာ; လုက္ဖဲုင္,ၿပဲင္;ပြယ္,)။ နီပအို၀္;ယုိ,ယာ;လုက္ဖဲုင္,ၿပဲင္;ပြယ္,ကုိ လုက္ဖဲုင္,တၿဖံဳ; မဥ္;ေလြ,ညာ,လြိဳထဲင္း လုက္ဖဲုင္,အလင္တၿဖံဳ;လဲ့ ဟဲ့, ကယ္, ထဲင္း ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ဥပမာ; = ၁) ပြယ္,လုက္ဖဲုင္,ေ၀င္,ေတာင္းကီ,ဟန္;ေနင္;ယို လုက္ဖဲုင္,ကားကေအာ၀္;အကို ခမ္းပင္ေလာင္,လုက္ဖဲုင္, ကယ္,လုိ႔၀ါင္,။ ၂) ပြယ္,လုက္ဖဲုင္,သီ;သဲင္;ဟန္;ေနင္;ယုိ ေခြေလြ,ထြားဗာ;ေတာ၀္:ကေနာ၊ ပါမဲုင္, လုက္ဖဲုင္,ကယ္,ေဟာင္းသြ,။ ၃) နီလုက္ဖဲုင္,ကယ္,လုိ႔၀ါင္,။

[ကဲ]

ကဲ = အခိန္;မဥ္;တြိဳ; ေနင္;မဲ့လာမဲ့ပြယ္လံ,ကုိတရုိ,ေတာ၀္း ေသာမ္,စာ;ကုိတရုိ,ေတာ၀္း အခုိစြိဳ,တဗူ; အမူ;စြိဳ,တစု ဒံု;တြမ္;ထံု ဖံုတြမ္;ေမာင္းေတြာ့, ေဒါ့,ေတာ;ခ်ာငါလုိ႔၀ါင္,ေငါ၀္း ေဒါ့,ခ်ာငါလုိ႔၀ါင္,ေငါ၀္းေထာေနာ၀္, ဟဲ့, ကဲလုိ႔၀ါင္,ႏဲုင္းေနာ၀္,။ လုိ,မူ;တြမ္;လုိ,ခုိ ထြိဳ႕,ေနးတြမ္;ေငါ၀္းထီ အထင္;အလင္,ေတြာ့, ေဒါ့,ေတာ;ခ်ာငါလုိ႕၀ါင္,။ လုိ,မူ;တြမ္;လုိ,ခုိ ေအာ၀္;တဖဲ့,တြမ္;တဖဲ့,ေတြာ့, ထြိဳ႕,ေနးတြမ္;အေငါ၀္းထီတဲင္ ေဒါ့,ေႏြာင္,ခ်ာငါလုိ႕၀ါင္,။ လုိ,မူ;တြမ္;လုိ,ခုိ ေထာခ်ာငါလုိ႔၀ါင္,တြမ္;ေငါ၀္း။ ကဲလုိ႔၀ါင္,။ လုိ,မူ;တြမ္;လုိ,ခုိ ကဲလုိ႕၀ါင္,။ အမူ;တြမ္;အခုိကဲလုိ႔၀ါင္,ယို ထြာပအို၀္;စြိဳးခြိဳ,ဓေလ့ထြံဳစံ;စဲစ္စဲစ္တမ်ိဳ,သြဴ။

[ကယ္;]

ကယ္; = အြဥ္ငါသား။ အတန္။ လုိ,တန္အြဥ္ငါသား။ အြဥ္ကတူ;သား။ အတန္အေခါင္,။ အတန္အကယ္;။ ေကာအြဥ္သား။ ဥပမာ; = သီဒံုယုိ ပါမဲုင္,ထြာ အတန္အကယ္;ေဟာင္း သြ,။

ကယ္; = ခြ်စ္ထန္; ကမ္းထန္; ဗဲ့,ထန္; ဗုိ႔,ထန္;ခ်ာေဖ; ေဘ, ရန္; ထာ,ဆာ သြဳမ္,ကဲုင္ သြဳမ္,ဖ်ဳန္,မု, ကစဒါ;အႏၱရာယ္;ျခာ အႏၱရာယ္;ခါ; အႏၱရာယ္;ကုိ။ ေဖ;ကေမာ့,မြဳန္းအႏၱရာယ္; ေဖ;ကက်ံဳ;မြဳန္းထာ,ဆာ ေဖ;ကေမာ့,တလူ;ထာ,မြဳန္းထာ,သြဳမ္,ကဲုင္,မု,ဖံု;ေနာ၀္, ရဲခါ,ေဖ; ကမ္းခါ,ေဖ; ကာ;ကြယ္;ခါ,ေဖ; ဒို႔,ေပ့,ခါ,ေဖ; မာ,ရြိဳ႕,ထုိ,ေဖ; ကစဒါ; ထာ,မာ,ရဲုင္,တသြိဳးမု,ဖံု;။ ကယ္;ထန္; ခၽြစ္ထန္;။ ခၽြစ္ထန္;ခ်ာေဖ; အယပ္,အခဲုင္; ဖ၀ထာ,ခါ;တေဒင္ကုိ။ ပုဂၢိဳလ္;တျဖာ,ျဖာ, ေအာ၀္;ထိုမ္း ေအာ၀္;ၿဖဲဳင္,ၿဖီ ထီေနာင္ပင္;လယ္;ကုိတြင္, တလီ,မာ,သန္ ထီလဲင္,တန္ေထာင္းတဲင္ ၿဖီကထြိဳင္;ေမာက္ထုိ,ခါ အယားထီသံးဒါ;ေတာ၀္း ေအာ၀္;ခံေနက္,ထီတြင္, ပုဂၢိဳလ္;အလင္တျဖာ,ထိုမ္းတြမ္;ေမာ္ေတာ္ဘိုက္ေတြာ့, လြဥ္ငင္;ထင္;ေဖ; ထြိဳ႕,ထင္;ေဖ; ေမာ္ေတာ္ဘုိက္ေလာင္းထြဴခါ ဒါင္;ပသာသဲင္ေဖ; ဟံ;ဖါင္;ေလာင္းတဲင္ အလြစ္လ,ထုိ,ခန္းထာ,သီ။ ၿဖီေမာက္တဲင္ ပါ,ကေအာ၀္;ခံတေနက္,ဒါ;ထီေနာ၀္, ပါ,ကေအာ၀္;ထိုမ္းဒါ; ေမာ္ေတာ္ဘုိက္သားလြဥ္ကယ္;ေတြာ့, အလြစ္ထုိ,လ, ထာ,သီအႏၱရာယ္;။ 

[ကဲုင္]

ကဲုင္ = လီထုိ,။ ျပင္,ထုိ,။ ၿပဲဳင္ထုိ,။ ေသင္ထုိ,။ သုိ;ထုိ,။ သီထုိ,။ လီလာၿပဲဳင္ျပင္,ထုိ,။ သြဳမ္,ထုိ,။ ေသင္သုိ;ထုိ,။ ထူ;သြံဳ,လ,ေတာ၀္းဒြဳမ္။ အာ;ကြိဳ,ခြဳမ္စံ;အီလ,ေတာ၀္းဒြဳမ္။ တၿခိဳ,တစြိဳးစြိဳး ကိရိယာ;တစြိဳးစြဳိး အၿခြိဳင္းအၿခိဳ,တစြိဳးစြိဳး ျပင္,ထုိ, ၿပဲဳင္ထုိ, ခ်ဳိ႕,ယြင္,ထုိ,တဲင္ သြံဳ,လ,ေတာ၀္းဒြဳမ္ အာ;ကြိဳ,ခြဳမ္မာ,အီထာ,မာ,လ,ေတာ၀္းဒြဳမ္ေနာ၀္, ဟဲ့, အကဲုင္ထုိ, ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ဥပမာ; = ၁) ေခြကာ,ဒါင္;ကြဳန္;ယုိ အစက္အကဲုင္ထုိ,ညလဲဥ္း၊ ၀ါးတလ,ေတာ၀္းဒြဳမ္ေတြာ့, ေအာ၀္;အံုသူ;ဒ်ာ;ထာ, ကာ,ဂုိေဒါင္ကုိသူ, ခြိဳင္းမဲုင္,လာလာလဲဥ္း။ ၂) ေခြေျဖ,ကြန္ျပဴတာယုိ စလ,လစ္,ေနင္;လြိဳဒ်ာ;လဲ့ ကဲုင္ထုိ,လဲဥ္း၊ ေဗြာင္လဲ့တလ,ေတာ၀္းဒြဳမ္။ ၃) ခမ္းေလာ့တန္ တလီ,သန္ေထာင္းေတြာ့, ဒံုကုိေ၀င္,ကုိ လမ္းဖံု;ဆဲင္;ဖံု; ကဲုင္လီၿပဳဲင္ျပင္,ထုိ,အာေမြး။ ထဲင္းတမ်ိဳ, အသက္သားသတၱ၀ါ;တစိြဳးစိြဳး မဥ္;သီ မဥ္းမားထုိ,လဲ့ ဟဲ့,ကဲုင္ထုိ,ေနေန။ ဥပမာ; = နီဖါျဖားကကဲုင္ထုိ,ေနာ၀္, ေခြတခဲုင္;လြဴ;ေတာ၀္းဒြဳိန္း။ ပအို၀္;အာ;ဇာ;ေဗြ; ပုိလ္;ခ်ဳပ္တန္ ဗုိလ္စံသိန္းေနာ၀္, အကဲုင္ထုိ, စဲ့,တိြဳက္,ပြယ္,ကုိ။

ကဲုင္ = ေမာ;။ အႏၱရာယ္;တန္။ ကဲုင္းေဖ;ဒါ;လုိ,ဥပါတ္။ ကဲုင္းေဖ;ဒါ;လုိ,ေဘ,ရန္;။ ေဒါ;သ,သန္ မာန္;တန္။ သ,ဆ်ာ;။ သ,ေဟြ;။ သ,တကဲုင္။ က်မ္;တကဲုင္ ယားတကဲုင္ဒါ;၀ါင္,အလင္။ ေကတဗာ;ဗာ;မဥ္;ကဲုင္းအဲင္;ဒါ;လုိ, မဥ္းေဖ;ရန္;ဒါ;လုိ, မဥ္;ကဲုင္းႏြိဳ႕အံ;ဒါ;ဖိုးပနား ဒံုကုိေဆာင္;ကုိလဲ့ ၀ါင္,ဟဲ့, ေကကဲုင္။ ထြီ;မဥ္;ကဲုင္းအဲင္;ဒါ;လုိ,လဲ့ ဟဲ့,ထြီ;ကဲုင္။ ထီြ;တဗာ;ဗာ; မဥ္းထီ;မဥ္;ေမာ့,ဒါ; ထြီ;အလင္တဗာ;ခါ မာ,စြဥ္;အေငါ၀္း ငြဳမ္ငြဳမ္ငမ္ငမ္ ေအာ၀္;မဥ္အဲင္; မဥ္သတ္စြဥ္;ဒ်ာ; ႏဲုင္းေနာ၀္,လဲ့ ဟဲ့, ထြီ;ကဲုင္။ ဖုိး ပနား မဥ္;ကဲုင္းေထာင္း ကဲုင္းပဲုင္; ကုိင္းဒီးဒါ;လုိ,တဲ့ ဟဲ့, ဖိုးကဲုင္ ပနားကဲုင္။ ဖိုး ပနား မဥ္;ထီ;မဥ္;ေမာ့,ဒါ; ဖုိး ပနား အေလာင္;အလင္တဗာ;ဗာ;ခါ အေန႔,ဖူငြါေနာ၀္, သာထန္;သန္စြဥ္;တလီ, ေဖာစ္ေဖာစ္ ဖဲစ္ဖဲစ္၊ မာ,သင္;စြဥ္;အေငါ၀္း ငြဲ႔ငြဲ႕ငဲုင့္ငဲုင့္၊ တြမ္;အကတူ; တြမ္;အႏုံ,ေနာ၀္, ေအာ၀္;ဒီးေအာ၀္;ပဲုင္;စြဥ္;ထာ, ႏဲုင္းေနာ၀္,ေနာ၀္, ဟဲ့,ဖုိးကဲုင္ ပနားကဲုင္ ႏဲုင္းေနာ၀္,။ လုိ,ကဲုင္းရြိဳ႕, ကဲုင္းရန္; ကဲုင္းမာ,ဆာ မာ,သီဒါ;၀ါင္,လဲ့ ဟဲ့, လို,ကဲုင္ ႏဲုင္းေနာ၀္,။ ဥပမာ; = ေလြ,လယ္;ညာ,မြဳန္းတျခာတန္ကုိသူ,ေနာပိုခို၊ မဲ့ေကကဲုင္အဲင္;ဒါ;လုိ,။

ကဲုင္ (တကဲုင္) = စန္း။ တဗြိဳး။ ရင္းစား။ ထြားတေရ,ေတာ၀္း ထီးတေရ,ေတာ၀္း။ ထြားေဟာ၀္ေတာ၀္း ထီ;ေဟာ၀္ေတာ၀္း။ မဥ္;ထြားမဥ္;ထီးလဲ့ သြဳန္;သ,ခ်မ္,သာ; သာ;ယာ;အီေတာ၀္း။ ထြဳိ႕,ငါင္;မု,အဲဥ္ေထာ၀္;။ ထြိဳ႕,သ,ေတာ၀္း။ ထြိဳ႕,ငါင္;ေတာ၀္းလုိ,သ,ေမာင္,။ ပီတိထြာအီေတာ၀္း။ စြယ္,လံ,ထြဳိ႕သ,အီေတာ၀္း။ လုိ,တျဖာ,ျဖာ, အမဲ့လဲုင္း မဲ့ခူ,တႏြာ; တငါဆြာ, တငါတေငါင္း ေအာ၀္;လန္ထန္;ေျဖာင္းဗီ;ေလာင္း၊ အဟုိ႔,သမ္းပံုး အခါင္;သမ္းေဒြါင္; အနမ္းသမ္းဖြိဳ;တေပါက္, လို,ႏဲုင္းေနာ၀္,ေနာ၀္, ၀ါင္,ဟဲ့, လုိ,ေယာင္,တဗြိဳး လုိ,ေလာင္;လြိဳးတကဲုင္၊ လြိဳးရင္းစား ႏဲုင္းေနာ၀္,။

ကဲုင္း = သ,ကုိမဥ္ခြဳမ္မာ,ရဲုင္,တသြိဳးေသ;ေသ;ထာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,။ သ,ေပ်ာ္; မြန္းသြိဳ,လြဥ္,တြမ္;ထာ,မာ,တစြိဳးတမ်ိဳ,။ မဥ္မာ,ေသ;ေသ;ထာ,မာ,။ မဥ္အံုေျခင္ ေအာ၀္;ေျခင္ေတာ၀္းထာ,။ သြဳန္;သ,တလြိဳ႕လြဥ္,ထာ,မာ,။  မြန္းေပ်ာ္;သြိဳ,သြင္;လြဥ္,ထာ,မာ,တမ်ိဳ,မ်ိဳ, တစြိဳးစြိဳး။ အံုေျခင္ ေအာ၀္;ေျခင္ထာ,ဒါ;ေတာ၀္း။ လို,တျဖာ,ျဖာ, အံုေျခင္ ေအာ၀္;ေျခင္ေတာ၀္းထာ, ေအာ၀္;မာ,ေသ;ေသ;ထာ,မာ, က်ိဳ,စာ,လြဳပ္, က်ိဳ,စာ,မာ, က်ိဳ,စာ,ေျဖ,စာကူ,ကား က်ိဳ,စာ,သြဥ္ထူ; က်ိဳ,စာ,သြဥ္ေဖ; က်ိဳ,စာ,လူ; က်ိဳ,စာ,တန္, က်ိဳ,စာ,ကံက်င္, ကစဒါ; ပုဂၢိဳလ္;ႏဲုင္းေနာ၀္,ဖံု;ေနာ၀္, ဟဲ့, လုိ,ကဲုင္း ႏဲုင္းေနာ၀္,။  ဥပမာ; = ၁) လိတ္တန္,မဥ္;ထုိ ပညာ;မဥ္;တန္မ, ထြာလို,ယံ လုိ,ဒါ;၊ ကြပ္ေနာ၀္,မ, သြဥ္ကဲုင္းကဲုင္းလိတ္ ေဟာ္,ကဲုင္းကဲုင္းလိတ္ေနာပုိခုိ။ ၂) ခြန္နင္,ပအို၀္;အာစြဳမ္;ျဖာ,ျဖာ, သီးဖံု;ကားကေအာ၀္; ေဖ;ကေျခြ ေဖ;ကျခာ; ေဖ;ကခ်မ္,သာ;ေနာ၀္, အြဥ္၀ါင္, က်ိဳ,စာ,လြဳပ္, က်ိဳ,စာ,မာ, က်ိဳ,စာ,ေျဖ,စာ ကူ,ကားကဲုင္းကဲုင္းလြေသြာ့၀ါင္,ပငါပရာ,။ ကဲုင္းလူ;၊ ကဲုင္;တန္,၊ ကဲုင္းသြဥ္၊ ကဲုင္းမာ,၊ ကဲုင္းလြဳပ္,၊ ကဲုင္းေျဖ,၊ ကဲုင္းစာ။



ပအို၀္းစာ ပအို၀္းစကား ပအုိ၀္းေ၀ါဟာရအသံုးအႏႈန္းမ်ားမွ ျပန္လည္ကူးယူေဖၚျပထားပါသည္။

3 comments:

ေ၀းခြန္သိန္း said...

နီပအုိ၀္းလိတ္လုဲင္ဖုံးယုိနီပအုိ၀္းသြဳံခ်ာမနီပအုိ၀္းလိတ္
လုဲင္ထုိမားဗားတ၀္းသြဴ ကြပ္န၀္မဗြဳန္ပီနုဲင္းန၀္ေနေနနီပ
အုိ၀္းင၀္းငြါယုိနီပအုိ၀္းေဒါ့သြဳံခ်ာမအြဥ္းေဖင္ေႏြာင္တ၀္း
ေနေနသြဴ တယ္းဟန္းနီမာတငါနီပအုိ၀္းလိတ္လုဲင္င၀္းငြါ
ယုိအြဥ္းတန္းဖုိဗဲင္း၀င္ဟုဲင္းးးးးးးးးးးးးးးးးးး

Anonymous said...

ေ၀းခြန္သိန္းကေဒါ့အတြိဳင္ ေမြးငါးသနယ္။ ေထာက္ခံးဒ်ားေနာ။

Anonymous said...

ေကာင္း၏ ဆက္ေရးပါ။