ကိုးရီးယားဒံုး၊ ဗမာဒံုး နဲ႔ ဒို႔႐ိုးရာမီးလံုး

By ဂါမဏိ

ပအုိ၀္းရုိးရာ မီးဒံုးလြတ္ပြဲ
ဗမာျပည္က ကမၻာ့အပယ္ခံ အာဏာ႐ူး နအဖ-ၾကံ႕ဖြတ္စစ္အစိုးရဟာ ကမၻာ့အပယ္ခံ အာဏာ႐ူး ေျမာက္ကိုးရီးယား ႏိုင္ငံဆီက တာတို-တာလတ္-တာေဝးပစ္ဒံုးပ်ံေတြကို အလံုးလိုက္ေရာ နည္းပညာပါ ဝယ္ယူေနတာ ဖံုးမရဖိမရ ေပၚေန ပါတယ္။ ေျမာက္ကိုးရီးယားလို အႏုျမဴလက္နက္၊ ဒံုးပ်ံလက္နက္ေတြ ျပည္တြင္းမွာ ထုတ္လုပ္ပိုင္ဆုိင္ခ်င္တဲ့စိတ္က တားမႏိုင္ဆီးမရ အာသာငမ္းငမ္းျဖစ္ေနပါတယ္။ တျခားလူလည္ႀကီးႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္၊ ႐ုရွားတို႔ကေတာ့ ဒံုးပ်ံ ေသးေသးမႊားမႊားေတြဘဲ ေရာင္းတာ၊ လိုင္စင္ေပးတာ လုပ္ၿပီး အေရးပါတဲ့နည္းပညာပိုင္းကို သွ်ဳိထားၾကတဲ့အတြက္ စစ္အစိုးရဟာ ဒံုးပ်ံႀကီးေတြအတြက္နည္းပညာရဖို႔ ေျမာက္ကိုးရီးယားကိုဘဲ အားကိုးရပါေတာ့တယ္။

ဒီေတာ့ နအဖ အားကိုးေနတဲ့ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ ဒံုးပ်ံအဆင့္အတန္းကို ဆန္းစစ္ၾကည့္ဖို႔ လိုလာပါတယ္။ ေျမာက္ ကိုးရီးယားမွာ အခုဆိုရင္ တာေဝး တာလတ္ တာတိုပစ္ဒံုးပ်ံ ၈၀၀ ေလာက္ကိုပိုင္ေနပါတယ္။ ေျမာက္ကိုးရီးယားဟာ ၁၉၆၉ မွာ ႐ုရွားႏိုင္ငံက ဒံုးပ်ံေသးေသးေတြစရခဲ့ပါတယ္။ ပိုႀကီး ပိုေကာင္းတဲ့ စကဒ္ဒံုးပ်ံေတြကိုေတာ့ ၁၉၇၆ ခုမွာ အိဂ်စ္ႏိုင္ငံကရခဲ့တယ္လို႔ ေလ့လာသူေတြက ယူဆၾကပါတယ္။ ၁၉၈၄ ခုေရာက္ေတာ့ ေျမာက္ကိုးရီးယားဟာ ကိုယ္ပိုင္ စကဒ္-ဘီ ဒံုးပ်ံေတြထုတ္လုပ္ေန႐ံုတင္မက စကဒ္-စီ နဲ႔ ႏိုဒြန္ တာလတ္ပစ္ဒံုးပ်ံကို ထုတ္လုပ္ေနၿပီျဖစ္ပါ တယ္။ အခုေနာက္ဆံုးမွာေတာ့ ေတပိုဒြန္ တာေဝးပစ္ဒံုးပ်ံ ထုတ္လုပ္လိုက္ၿပီျဖစ္ပါတယ္။

ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ အငယ္ဆံုးဒံုးပ်ံက တာတုိပစ္ (ကီလိုမီတာ ၁၀၀ ေက်ာ္႐ံု) ေကအဲန္-၀၂ နဲ႔ ေကအဲန္-၀၁ ျဖစ္ၿပီး သူ႔ဒံုးပ်ံအားလံုးထဲမွာ ပစ္မွတ္ကို အတည့္ဆံုးပစ္ႏိုင္တဲ့ဒံုးျဖစ္ပါတယ္။ စကဒ္-ဘီ နဲ႔ စကဒ္-စီတို႔ကေတာ့ တာလတ္ပစ္ ဒုံးပ်ံမ်ားျဖစ္ၿပီး ကီလိုမီတာ ၃၀၀ နဲ႔ ၅၀၀ အထိေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီဒံုးေတြကိုေတာ့ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာစမ္းသပ္ခဲ့၊ ခ်ဳိ႕ယြင္းခ်က္ေတြ ျပဳျပင္ခဲ့လို႔ စိတ္ခ်ရတဲ့သေဘာ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ႏ်ဴကလီးယားထိပ္ဖူးေတာ့ မသယ္ႏိုင္ပါဘူး။ စကဒ္ဒံုးေတြဟာ ပစ္မွတ္မတည့္ ေပမဲ့ အသံထက္ျမန္တဲ့အလ်င္နဲ႔ က်ေရာက္တဲ့အတြက္ လူထုၾကားမွာ အေျမာက္ဆံ ေမာ္တာ ဗံုးေတြလို ေရွ႕ေျပးအသံ မၾကားလိုက္ဘဲ ႐ုတ္တရက္ေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္ေရးရာေျခာက္ျခားမႈေတာ့ ျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ (စကဒ္ဒံုးပ်ံေတြကို အီရန္-အီရတ္စစ္ပြဲမွာ ႏွစ္ဖက္စလံုးသံုးခဲ့ၾကတာ စစ္ပြဲရလဒ္ကို အဆံုးအျဖတ္ မေပးႏိုင္ခဲ့ပါဘူး။ ဒုတိယကမၻာစစ္မွာလဲ ဟစ္တလာရဲ႕ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံက စကဒ္နဲ႔ဆင္တူတဲ့ ဗြီ-၂ ဒံုးပ်ံေတြနဲ႔ အဂၤလန္ ႏိုင္ငံကို တိုက္ခဲ့ေပမဲ့ ထိေရာက္မႈနည္းခဲ့ပါတယ္။ အာဖဂန္နစၥတန္စစ္ပြဲမွာ ႐ုရွားက စကဒ္ဒံုးပ်ံေတြ အႀကီးအက်ယ္ ပံုေအာသံုးခဲ့ေပမဲ့ ေနာက္ဆံုးမွာ အစၥလမ္ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘဲ ေအာင္ပြဲခံသြားခဲ့ပါတယ္။)

ကီလိုမီတာ ၁၃၀၀ ပစ္ႏိုင္တဲ့ ႏိုဒြန္ (စကဒ္-အီး) ဒံုးပ်ံဟာ ႏ်ဴကလီးယားထိပ္ဖူးသယ္ႏိုင္စြမ္းရွိေပမဲ့ ၂ ခါဘဲစမ္းသပ္ ဖူးပါတယ္။ စမ္းသမွ်ပစ္မွတ္ကိုမတည့္ဘဲ လြဲပါတယ္။ ဆိုလိုတာက စကဒ္ဒံုးေတြဟာ စစ္ဖက္ပစ္မွတ္ေတြကို တိတိ က်က်မထိႏိုင္ဘဲ မေကာင္းသူထိပ္ ေကာင္းသူထိပ္ အျဖစ္ အရပ္သားေတြအေပၚက်ဖို႔ အလားအလာမ်ားပါတယ္။

ေတပိုဒြန္-၁ (စကဒ္-အက္ဖ္) ကေတာ့ ကီလိုမီတာ ၂၉၀၀ ေျပးၿပီး ပစ္မွတ္မတည့္တဲ့ေနရာမွာ ႏိုဒြန္ထက္ပိုဆိုးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီဒံုးပ်ံကို ေရႊ႕ေျပာင္းပစ္ခတ္လို႔လဲမရ၊ မပစ္ခင္ျပင္ဆင္မႈကိုလဲ အခ်ိန္ေတာ္ေတာ္ယူလုပ္ရလို႔ တဖက္ရန္သူက ေထာက္လွမ္း သိရွိသြားႏိုင္ပါတယ္။

ကီလိုမီတာ ၁ ေသာင္းအထိ (အေမရိကန္ႏိုင္ငံအထိ) ေရာက္ေအာင္ ပစ္ႏိုင္တဲ့ ေတပိုဒြန္-၂ ကလဲ ပစ္စင္အေသနဲ႔ ပစ္ရၿပီး အခုထိ ေအာင္ျမင္တာ မေတြ႔ေသးပါဘူး။ ေတပိုဒြန္-၂ ဒံုးပ်ံကို ၂၀၀၆ ခုမွာ ပထမဆံုးစမ္းသပ္ပစ္လႊတ္တာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံကိုသာ ေက်ာ္လြန္ခဲ့ကာ ပ်က္က်ခဲ့ၿပီး ၂၀၀၉ ခုမွာ ၿဂိဳလ္တုလႊတ္တယ္လို႔ အေၾကာင္းျပဖံုးကြယ္ စမ္းသပ္ တာလဲ စိတ္တိုင္းက် ေအာင္ျမင္ပံုမရွိပါဘူး။

ေျမာက္ကိုးရီးယားႏိုင္ငံဟာ ႏ်ဴကလီးယားဗံုးကို တီထြင္ထုတ္လုပ္ထားႏိုင္ၿပီျဖစ္ေပမဲ့ ဒီဗံုးကို ဒံုးက်ည္မွာထိပ္ဖူးအျဖစ္ တပ္လို႔ရေအာင္ ကီလိုဂရမ္ ၁၀၀၀ ေအာက္အထိ အရြယ္ခ်ဳံ႕ဖို႔လိုေနပါေသးတယ္။ တီထြင္စႏ်ဴကလီးယားဗံုးေတြဟာ ကီလိုဂရမ္ ၄၀၀၀-၅၀၀၀ ရွိတတ္ပါတယ္။ အေမရိကန္၊ ႐ုရွားတို႔ဟာ အဲသလို အရြယ္အစားခ်ဳံ႕ႏိုင္ဖို႔ ၈ ႏွစ္ ေလာက္ႀကိဳးစားခဲ့ရပါတယ္။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံကလုပ္ထားတဲ့ အေသးဆံုးႏ်ဴကလီးယားဗံုးကေတာ့ ၂၃ ကီလိုဂရမ္ (ေပါင္ ၅၀) ရွိၿပီး ေက်ာပိုးအိတ္ထဲထည့္သြားလို႔ ရပါတယ္။ (တပ္ခ်ဳပ္ႀကီး ဦးသန္းေရႊေျပာတဲ့ ဥသွ်စ္သီးအရြယ္ေတာ့ အေမရိကန္-႐ုရွား-တ႐ုတ္တို႔ မလုပ္ႏိုင္ေသးပါဘူး) ဒီအရြယ္ေရာက္ဖို႔ေတာင္ ၁၉၄၅ ခုကေန ၁၉၆၂ ခုအထိ အားထုတ္ ခဲ့ရပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ျပင္းအားကေတာ့ ၈ ထပ္တိုက္ႀကီး ၅ လံုးေလာက္ၿဖိဳႏိုင္တဲ့အဆင့္ဘဲရွိပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေျမာက္ကိုးရီးယားဒံုးပ်ံအဆင့္အတန္းကို သံုးသပ္ရရင္ ေျမာက္ကိုးရီးယားဒံုးေတြဟာ နည္းဗ်ဴဟာအဆင့္ (တာတို အဆင့္) ဘဲ တစံုတရာအလုပ္ျဖစ္ၿပီး မဟာဗ်ဴဟာအဆင့္ (တာလတ္၊ တာေဝး) မွာေတာ့ ၿပီးျပည့္စံုဖို႔ ေနာက္ထပ္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္ လိုႏိုင္ပါေသးတယ္။

နအဖဟာ ၅ ကီလိုမီတာအေဝးအထိပစ္ႏုိင္တဲ့ ႐ုရွား/ယူကရိန္း/ဘူလ္ေဂးရီးယားလုပ္ 'အစ္ဂလာ' ပုခံုးထမ္း ေလယာဥ္ ပစ္ဒံုး၊ ၅ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ တ႐ုတ္လုပ္ ဆမ္-၇ ပုခံုးထမ္း ေလယာဥ္ပစ္ဒံုး၊ ၂၄ ကီလိုမီတာအေဝးအထိ ပစ္ႏိုင္တဲ့ ႐ုရွားလုပ္ 'ကပ္ဘ္' (ဆမ္-၆) ယာဥ္တင္ ေလယာဥ္ပစ္ဒံုး၊ ၃၅ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ ႐ုရွားလုပ္ ပက္ေခ်ာ္ရာ-၂ အမ္ (ဆမ္-၃) ေလယာဥ္ပစ္ဒံုး၊ ၅၀ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ ႐ုရွားလုပ္ ယာဥ္တင္ 'ဘပ္က္' (ဆမ္-၁၁) ေလယာဥ္ပစ္ဒံုး၊ ၁၂ ကီလိုမိတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ ႐ုရွားလုပ္ ယာဥ္တင္ 'ေထာရ္' (ဆမ္-၁၅) ေလယာဥ္ ပစ္ဒံုးေတြ ဝယ္ထားပါတယ္။

နအဖရဲ႕ေျမျပင္ပစ္ဒံုးေတြကေတာ့ ၈ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ တ႐ုတ္/ေျမာက္ကိုးရီးယားလုပ္ ယာဥ္ဆြဲ ၁၀၇မမ ေျမျပင္မွေျမျပင္ပစ္ အတြဲလိုက္ဒံုး၊ ၂၀ မွ ၄၀ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ ႐ုရွား/ယူကရိန္း/တ႐ုတ္/ေျမာက္ကိုးရီး ယားလုပ္ ယာဥ္တင္ ၁၂၂မမ ေျမျပင္မွေျမျပင္ပစ္ အတြဲလိုက္ဒံုး၊ ၆၅ ကီလိုမီတာအေဝးထိပစ္ႏိုင္တဲ့ ေျမာက္ကိုးရီး ယားလုပ္ ယာဥ္တင္ ၂၄၀မမ ေျမျပင္မွေျမျပင္ပစ္ အတြဲလိုက္ဒံုးေတြဝယ္ထားပါတယ္။

အခုလိုေလယာဥ္ပစ္ နဲ႔ ေျမျပင္ပစ္ဒံုးပ်ံေတြ အစုလိုက္အျပံဳလိုက္ဝယ္ထားေပမဲ့ လတ္လတ္ဆတ္ဆတ္ စက္႐ံုထြက္ ပါကင္ပိတ္ေတြ မဟုတ္လို႔ လက္ေတြ႔စစ္ေျမျပင္မွာ စိတ္ခ်ရမႈအဆင့္ကို ကံေသကံမ မေျပာႏိုင္ပါဘူး။ ႐ုရွားနဲ႔ တ႐ုတ္ ႏိုင္ငံေတြက တိုက္ေလယာဥ္ေတြ ရဟတ္ယာဥ္ေတြ ဝယ္ခဲ့တဲ့အေတြ႔အၾကံဳေတြအရ ႏြားမ႐ႊံ႕ပိတ္ေတြ ဒိတ္လြန္ေတြ ဝိတ္ေလွ်ာ့ေတြ အနည္းဆံုးထက္ဝက္ျဖစ္ဖို႔မ်ားပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ႐ုရွားနဲ႔တ႐ုတ္ဟာ ဟင္းစားဘဲေပးၿပီး ကြန္ခ်က္မျပ တဲ့အတြက္ အဆင့္ျမင့္ဒံုးပ်ံေတြ ဗမာျပည္မွာ ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ထုတ္လုပ္ဖို႔ နည္းပညာမရ ျဖစ္ေနပါတယ္။ (ေမာင္းသူ မဲ့ေလယာဥ္ UAV ထုတ္လုပ္ဖို႔ ကြန္ပ်ဴတာေဆာ့ဖ္ဝဲ တ႐ုတ္ကမေပးလို႔ နအဖလုပ္တဲ့ UAV မပ်ံႏိုင္ျဖစ္ခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆံုး မွာ ေလယာဥ္ကြင္းထဲေမာင္းဝင္လာတဲ့ တ႐ုတ္လုပ္ေထာ္လာဂ်ီက ဝင္တိုက္လို႔ ပ်က္စီးသြားခဲ့ရပါတယ္။)

အစ္ဂလာ ပုခံုးထမ္းဒံုးကိုေတာ့ ႐ုရွားဆီက ထုတ္ခြင့္လုိင္စင္ဝယ္ၿပီး အထက္မင္းလွ မလြန္ ကပစ-၁၀ မွာ ျပန္ထုတ္ေန ပါတယ္။ (အစ္ဂလာဒံုးဟာ နအဖ ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရးတပ္ရင္းေတြရဲ႕ ပင္မလက္နက္ျဖစ္ၿပီး ဆမ္-၃၊ ၆၊ ၁၁၊ ၁၅ ေတြက အနည္းစုသာျဖစ္ပါတယ္။) ငဖဲ ကပစ-၁၄၊ နတ္ေမာက္ ကပစ-၁၅ တို႔မွာလဲ ေျမာက္ကိုးရီးယားအကူ အညီနဲ႔ ၁၀၇မမ နဲ႔ ၁၂၂မမ ယာဥ္တင္အတြဲလိုက္ပစ္ဒံုးေတြ ထုတ္ေနပါတယ္။ ယာဥ္တင္ ေလယာဥ္ပစ္ဒံုးေတြကိုေတာ့ ဗမာျပည္မွာ ျပန္ထုတ္လုပ္ဖို႔ လိုင္စင္ရမရ မသိေသးပါဘူး။ ေအာင္လံ ေရႊပန္းေတာ ကပစ-၁၇ ဟာ ယာဥ္တင္ ေလယာဥ္ပစ္ဒံုး ထုတ္ဖို႔ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒီထက္ပိုျမင့္တဲ့ စကဒ္ဒံုးေတြကိုေတာ့ ေက်ာေခ်ာင္း ကပစ-၂၅ မွာ ထုတ္ဖို႔ ၾကံေနပံုရပါတယ္။ ဒီဒံုးပ်ံလုပ္တဲ့ ကပစ စက္႐ံုေတြနဲ႔ တြဲလ်က္ ဒံုးတင္ယာဥ္ထုတ္ဖို႔ တကစ-၆ (မလြန္)၊ တကစ-၇ (နတ္ေမာက္) နဲ႔ တကစ-၈ (ေဆာ) တို႔ကိုပါ ေဆာက္ထားပါတယ္။ ၂၀၁၀ ဇူလိုင္လမွာေတာ့ မိုင္ ၂၀၀ ေျပးတဲ့ဒံုးပ်ံ ေတြကို မလြန္မွာ စမ္းသပ္ပစ္လႊတ္ခဲ့ရာမွာ ၃ စင္းမွာ ၁ စင္းဘဲ ေအာင္ျမင္ခဲ့ပါတယ္။ မိုင္ ၆၀ ေျပးတဲ့ဒံုးေတြကေတာ့ အားလံုးေအာင္ျမင္ခဲ့တယ္လို႔ သိရပါတယ္။

နအဖဟာ ေျမာက္ကိုးရီးယားကိုအားက်ၿပီး တာတို၊ တာလတ္ဒံုးေတြ ကိုယ္တိုင္ထုတ္ဖို႔ ၂၀၀၀ ခုႏွစ္ကစၿပီး စိတ္ကူး ယဥ္ခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေဟာင္း ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးစိုး၀င္းကို ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရးတပ္ဖြဲ႔ အရာရွိခ်ဳပ္ အျဖစ္တာ၀န္ေပးၿပီး ေလယာဥ္ပစ္ဒုံးပ်ံတပ္ဖြဲ႔မ်ားပါ၀င္တဲ့တပ္ဖြဲ႔အျဖစ္ သီးျခားဖြဲ႔စည္းပုံ ထပ္မံဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ ကက သံလက္ေအာက္ခံ အေျမာက္တပ္ဖြဲ႔မ်ားမွ ေလယာဥ္ပစ္အေျမာက္မ်ားကို ခြဲထုတ္သလို ကကဆက္ႏွင့္ ကကေလတို႔မွ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာ ကြန္ပ်ဴတာႏွင့္ ေရဒါကဲ့သို႔ တပ္ဖြဲ႔၀င္မ်ား ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ ရုရွားနဲ႔ ယူကရိန္းသို႔ နည္းပညာပိုင္း ဆိုင္ရာႏွင့္ လက္နက္၀ယ္ယူေရးကိစၥမ်ား စတင္ႀကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ အရင္က ကကသံ တခုထဲရွိရာက အခုဆိုုရင္ လကခ (ေလေၾကာင္းရန္ကာကြယ္ေရးအရာရွိခ်ဳပ္႐ံုး)၊ ကကေျမာက္၊ ကကသံ၊ ကကဒံုး ဆိုၿပီးျဖစ္လာပါတယ္။

၂၀၀၈ ခု ႏိုဝင္ဘာလမွာ နအဖ ညႇိႏႈိင္းကြပ္ကဲေရးမႉး ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေရႊမန္း ေျမာက္ကိုးရီးယားကို လွ်ဳိ႕ဝွက္လည္ပတ္ ခဲ့တံုးက ကီလုိမီတာ ၃၅၀၀ တာလတ္ပစ္ စကဒ္-အက္ဖ္ ဒံုးပ်ံထုတ္လုပ္ေရးအတြက္ နည္းပညာ/ စက္ယႏၱရားတစံုလံုး အျပည့္အစံုဝယ္ယူဖို႔ နားလည္မႈစာခၽြန္လႊာ လက္မွတ္ထိုးခဲ့ပါတယ္။ ဗိုလ္မႉးစိုင္းသိန္းဝင္းဆီကရတဲ့ အခ်က္အလက္ အရ ၿမိဳင္စက္႐ံုမွာ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ ႏိုဒြန္အရြယ္အစား ကီလိုမီတာ ၃၅၀၀ အထိပစ္ႏိုင္တဲ့ တာေ၀းပစ္ဒံုးပ်ံထုတ္ဖို႔ ႀကိဳးစားေနပံုရွိပါတယ္။ ဒါဟာ ဖိလစ္ပိုင္ႏုိင္ငံ၊ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံ၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံေတာင္ဘက္နားက အိုကီနာဝါကၽြန္းနဲ႔ အိႏၵိယ သမုဒၵရာထဲက ေဒဂိုဂါးစီးယားကၽြန္းတို႔မွာရွိတဲ့ အေမရိကန္စစ္အေျခစိုက္စခန္းေတြကို ၿခိမ္းေျခာက္ႏိုင္ဖို႔၊ အၾကပ္ကိုင္ ဘလက္ေမးလုပ္ႏိုင္ဖို႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒံုးပ်ံမွာ ႏ်ဴကလီးယားထိပ္ဖူးလဲမပါ၊ ပစ္မွတ္လဲမတည့္ရင္ေတာ့ ေဒဂို ဂါးဆီးယားနဲ႔ အိုကီနာဝါအတြက္ အေရးမထားေလာက္ပါဘူး။ တာလတ္-တာေဝးဒံုးနဲ႔ပတ္သက္လို႔ ဆရာသမား ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕အေျခအေနက အထက္မွာ ေျပာခဲ့သလိုျဖစ္ေနလို႔ တြက္ေရးေတာ့ စက္သူေဌး၊ တြက္ၾကည့္ေတာ့ စက္မရွိတဲ့ကိန္း ဆိုက္ေနပါတယ္။

"ဒီလိုဒံုးပ်ံႀကီးမ်ဳိးဟာ အခုမွစမ္းတဝါးဝါးနဲ႔ စလုပ္ရတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြက္ အင္မတန္႔ကို မသင့္ေတာ္လွပါဘူး။ ျဖစ္ သင့္တာက ပိုၿပီး သမ႐ိုးက်ျဖစ္တဲ့ တြန္းအားေပးေလာင္စာအတြဲအစပ္နဲ႔ အင္ဂ်င္စက္ေသးေသး၊ တြန္းအားနိမ့္နိမ့္ သံုး သင့္တယ္။ ေအာက္ဆီဂ်င္အရည္ေလာင္စာ ဆိုတာ အာကာသဒံုးပ်ံေတြမွာ အဓိကသံုးတဲ့ေလာင္စာျဖစ္ၿပီး နည္းပညာ အေတာ္ျမင့္ဖို႔လိုပါတယ္။ ၾကည့္ရတာက ဘာမွေသေသခ်ာခ်ာနားမလည္တဲ့ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီးေတြက ႐ုရွားျပန္ပညာရွင္ ေတြ သင္လာ တတ္လာသမွ်ကို မစိစစ္ႏိုင္ဘဲ အကုန္လုပ္ခိုင္းတဲ့ပံုျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ မေအာင္ျမင္ဖို႔ အခြင့္အလမ္း အင္မတန္မ်ားေနပါတယ္။ အေတြ႔အၾကံဳနည္းလြန္းေတာ့ ဘယ္အခ်ိန္ ဘယ္အေနအထားမွာ ျပႆနာတက္ႏိုင္တယ္ ဆိုတာကို မတြက္ခ်က္ႏိုင္ ျဖစ္သြားေတာ့တာပါဘဲ" လို႔ မက္ဆာခ်ဴးဆက္စက္မႈတကၠသိုလ္ MIT က မဟာဗ်ဴဟာ လက္နက္ကၽြမ္းက်င္သူ ေဒါက္တာေဂ်ာ့ဖ္ေဖာ္ဒင္က သံုးသပ္ထားပါတယ္။

ပအုိ၀္းရုိးရာ မီးဒံုးလြတ္ပြဲ
နအဖဟာ ေျမာက္ကိုးရီးယားကိုအားကိုးၿပီး ဒံုးပ်ံေတြ စမ္းတဝါးဝါးထုတ္ဖို႔ႀကိဳးစားေနခ်ိန္မွာ က်ေနာ္တို႔ ရွမ္းျပည္က ပအိုဝ္းတိုင္းရင္းသားေတြကေတာ့ ႐ိုးရာဒံုးေတြလႊတ္ခဲ့တာ အနည္းဆံုး ႏွစ္ေပါင္း ၃၀၀ ေလာက္ရွိခဲ့ၿပီျဖစ္ပါတယ္။ မိုးေလဝသေကာင္းေအာင္ မိုးနတ္သားကိုပင့္ေခၚတဲ့အယူနဲ႔ သၾကၤန္အၿပီးႏွစ္ဆန္း ၁ ရက္ကေန ၀ါဆိုလဆန္း ၁၄ ရက္ေန႔အၾကား ႏွစ္တိုင္းက်င္းပၾကပါတယ္။ ဗမာလို 'မီးလုံး' လို႔အဓိပၸာယ္ရတဲ့ ရွမ္းစကား 'လုဖိုင္' ကို ပအို္ဝ္းတို႔ကလဲ 'လုဖိုင္' လို႔ဘဲ ေခၚၾကၿပီး ဒံုးလႊတ္ပြဲကို 'ပြယ္လုဖိုင္' (မီးလံုးပြဲ) လို႔ ပအိုဝ္းေတြကေကာ၊ ရွမ္းေတြကပါ ေခၚၾကပါတယ္။ (ပအိုဝ္းစကားနဲ႔ လုဖိုင္ ဆိုတာ အလႉဒါနေတြစြန္႔ၾကဲတဲ့ အဓိပၸာယ္လဲရပါတယ္။) ရွမ္းေတြလုပ္တဲ့ ႐ိုးရာမီးလံုးေတြက ေတာ့ ၁ ေပေလာက္၊ ၁ ထြာေလာက္ အေသးေလးေတြျဖစ္ၿပီး ပအိုဝ္းမီးလံုးကေတာ့ ၈ ေပ ၉ ေပအရွည္ထိ ရွိပါတယ္။ ထိုင္းနဲ႔ ေလာႏိုင္ငံေတြက ႐ိုးရာဒံုးလႊတ္ပြဲေတြမွာလဲ ဒံုးအႀကီးစားေတြ ၿပိဳင္ၾကပါတယ္။

အရင္ေခတ္က ဒံုးကို ဝါးက်ည္ေတာက္ေတြနဲ႔ လုပ္ရာက အခုအခါ ေမာ္ေတာ္ကားဂၽြိဳင္း၊ သံပိုက္၊ ပီဗီစီပိုက္ေတြနဲ႔ လုပ္လာၾကပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေလာင္စာကေတာ့ နည္းပညာအဆင့္ ျမႇင့္တင္ခြင့္မရတဲ့အတြက္ ေရွးကအတိုင္း ခ်က္ယမ္းကိုဘဲ သံုးပါတယ္။ ဒီယမ္းေတြကို လင္းႏို႔ေခ်းေပါတဲ့ ကယားျပည္က အမ်ားဆံုးရယူၾကပါတယ္။ လင္းႏို႔ေခ်း၊ သရက္သား/ပိႏၷဲသား မီးေသြး၊ ဝါးရြက္တို႔နဲ႔ ယမ္းခ်က္ရတာျဖစ္ၿပီး လင္းႏို႔ေခ်းကို သစ္ေတာထြက္ပစၥည္းအျဖစ္ ကန္႔သတ္ထားတာ၊ ယမ္းကို ႀကီးၾကပ္ကန္႔သတ္ပစၥည္း သတ္မွတ္ထားတာေတြေၾကာင့္ လမ္းခရီးတေလွ်ာက္ အၾကံ အဖန္လုပ္ သယ္ရပါတယ္။ ဒံုးအတြက္ အဓိကပညာက ယမ္းစပ္နည္း (ဝါ) ယမ္းျဖတ္နည္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါနဲ႔တြဲဖက္ၿပီး ဒံုးလုပ္တဲ့ပညာရွင္ေတြကို မီး႐ိုက္ဆရာ လို႔ေခၚပါတယ္။ နာမယ္ႀကီးမီး႐ိုက္ဆရာေတြကို ေငြသိန္းခ်ီေပးငွားရပါတယ္။

က်ေနာ္တို႔ဒံုးေတြမွာ ယမ္းပိႆာခ်ိန္ ၁၅ မွ ၂ဝ ပိႆာအထိ ထည့္ထားၿပီး အကြာအေ၀း ၆ မိုင္ေလာက္အထိ သြားႏိုင္ ပါတယ္။ (ေရွးတံုးက မိုင္းကိုင္ေစာ္ဘြားက ယမ္းအခ်ိန္ ၆၀ အထိေတာင္ လုပ္ခဲ့ဖူးတယ္လို႔ လူႀကီ္းသူမမ်ားေျပာတာ ၾကားဖူးပါတယ္။) အမ်ားအားျဖင့္ ပအိုဝ္းဒံုးေတြဟာ ဒံုးတခုလံုး တဆင့္တည္းယမ္းေလာင္ၿပီး တက္သြားတာျဖစ္ပါ တယ္။ ဒါေပမဲ့ အဆင့္ျမင့္ အာကာသဒံုးပ်ံေတြ အေမရိကန္ ႐ုရွားဒံုးပ်ံေတြလို တဆင့္ၿပီး တဆင့္ေလာင္တဲ့ "ပစ္ဖေရာင္" လို႔ေခၚတဲ့ ဒံုးတမ်ဳိး လဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီဒံုးမ်ိဳးဟာ ပို၍ေဝးေဝးသြားၿပီး လုပ္ရတာ ပိုပညာပါ ပါတယ္။

မီးလံုးပြဲ (ဒံုးလႊတ္ပြဲ) လုပ္တဲ့အခါ ၄-၅ မိုင္ေလာက္ရွိတဲ့ကြင္းတဖက္ထိပ္မွာ ေတာင္ကုန္းႏွစ္ကုန္းၾကား သို႔မဟုတ္ အလံစုိက္ထားတဲ့သစ္ပင္ႀကီး ၂ ပင္ၾကားကို 'ဂိုး' သတ္မွတ္ထားၿပီး ဂုိးအက်ယ္ ၁ မုိင္ခြဲေလာက္ သတ္မွတ္ထားပါ တယ္။ သမာဓိရွိတဲ့ ဂုိးေစာင့္ ၅ ေယာက္ေလာက္ ေစာင့္ထားခုိင္းၿပီး က်လာတဲ့ဒံုး ဂိုးဝင္မဝင္၊ ဝင္ရင္ အကြာအေဝး ဘယ္ေလာက္ တုိင္းရ၊ ဒံုးကို မသမာသူေတြ မေရႊ႕ေစဖို႔လဲ ေစာင့္ၾကပ္ရပါတယ္။ ဒံုးကို အေဝးဆံုးလႊတ္ႏိုင္တဲ့လူကို ဆုေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒံုးလႊတ္စင္ကိုေတာ့ ဝါးနဲ႔ ေပ ၂၀-၃၀ အျမင့္ ေဆာက္ထားၿပီး ဝါးေလွခါးနဲ႔ တက္ရပါတယ္။ ဒံုးလႊတ္စင္ေအာက္မွာ ဧရာမဒံုးႀကီးကို လူတေယာက္ထဲထမ္းၿပီး သိုင္းကြက္နဲ႔က၊ ေဘးကပရိသတ္ေတြလဲ လိုက္က ၾကတဲ့ျမင္ကြင္းဟာ ျမင္သူတိုင္းမေမ့ႏိုင္တဲ့ျမင္ကြင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ပြဲေတာ္အတြင္း အရက္ေတြ ဘယ္ေလာက္ေသာက္ ေသာက္ မူးမရမ္းတာ ရန္မျဖစ္တာလဲ က်ေနာ္တို႔ထူးျခားခ်က္ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၉၈၇ ခုတံုးက ပအိုဝ္းမီး႐ိုက္ဆရာတေယာက္ဟာ လြဳိင္ေကာ္ေျမာက္ဖက္ လယ္ကြင္းထဲ ဒံုးစမ္းတာကို လြဳိင္ေကာ္ ေလယာဥ္ကြင္းက ပ်ံတက္လာတဲ့ ျမန္မာ့ေလေၾကာင္းေလယာဥ္မႉးက သူ႔ေလယာဥ္ကို သူပုန္ေတြ ေရာ့ကက္နဲ႔ပစ္တယ္ ထင္ၿပီး စစ္တပ္ကို လွမ္းအေၾကာင္းၾကားလိုက္လို႔ ဒကစ(လြဳိင္ေကာ္) က တပ္နဲ႔လာဝိုင္းဖမ္းတာ ပအိုဝ္းအဖိုးႀကီး သား အဖ အခ်ဳပ္ထဲ ေရာက္သြားခဲ့ဖူးပါတယ္။

ပအိုဝ္းတိုင္းရင္းသားေတြရဲ႕ ႐ိုးရာမိုးေခၚပြဲလဲျဖစ္၊ အဓိကေပ်ာ္ပြဲႀကီးလဲျဖစ္တဲ့ ဒံုးလႊတ္ပြဲေတြကို ေလာင္းကစားလႊမ္း တယ္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းျပခ်က္နဲ႔ အပစ္အခတ္ရပ္စဲၿပီးေနာက္မွာ PNO (ပအိုဝ္းျဖဴ) ၿငိမ္းအဖြဲ႔က ၁၉၉၅ ခုကေန ၂၀၀၉ ခုနွစ္အထိ ၁၄ ႏွစ္ၾကာပိတ္ပစ္ခဲ့ၿပီး ရလလဖ (ပအိုဝ္းနီ) အဖြဲ႔ကဘဲ အားေပးခြင့္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဘယ္လိုဘဲ ပိတ္ပေစ ပအိုဝ္းတုိင္းရင္းသားေတြရဲ႕ အေသြးထဲအသားထဲစြဲေနတဲ့ဒံုးပညာ ေပ်ာက္မသြားခဲ့ဘဲ နာမယ္ေက်ာ္မီး႐ိုက္ဆရာေတြ ဟာ ရွိေနတဲ့ အကန္႔အသတ္ အခက္အခဲမ်ားၾကားက ဒံုးေတြကို ဆက္လက္တီထြင္ ထုတ္လုပ္ေနၾကပါတယ္။ အခြင့္ အလမ္းသာရွိရင္ စကဒ္ထက္ပိုေကာင္းတဲ့ဒံုးပ်ံေတာင္ တီထြင္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။

ဂါမဏိ

ရည္ၫႊန္း။ BBC, DVB, http://armscontrolwonk.com, www.paokham.com

No comments: